प्रथमोऽङ्कः => प्रथमः+अङ्कः नारायणस्त्रेतायां त्रिपदार्पितत्रिभुवनो => नारायणः+त्रेतायाम्+ त्रिपदार्पितत्रिभुवनः+ त्रिपदार्पितत्रिभुवनो विष्णुः => त्रिपदार्पितत्रिभुवनः+ विष्णुः स रावणवधे => सः+ रावणवधे रामो युगे => रामः+ युगे नित्यं योऽञ्जनसन्निभः => नित्यम्+ यः+अञ्जनसन्निभः योऽञ्जनसन्निभः => यः+अञ्जनसन्निभः एवमार्यमिश्रान् => एवम्+आर्यमिश्रान् शब्द इव => शब्दः+ इव अहं गगनसञ्चारी| => अहम्+ गगनसञ्चारी| पतत्यसौ => पतति+असौ वृष्टिर्नदन्ति => वृष्टिः+नदन्ति द्रष्टुं हरिं => द्रष्टुम्+ हरिम्+ हरिं वृष्णिकुले => हरिम्+ वृष्णिकुले प्रसूतमभ्यागतो नारद => प्रसूतम्+अभ्यागतः+ नारदः+ नारद एष => नारदः+ एषः+ एष तूर्णम् => एषः+ तूर्णम् अहं गगनसञ्चारी => अहम्+ गगनसञ्चारी ब्रह्मलोकादिह => ब्रह्मलोकात्+इह प्राप्तो => प्राप्तः+ रमेऽन्तरिक्षे| => रमे+अन्तरिक्षे| अहं हि => अहम्+ हि तन्त्रीश्च => तन्त्रीः+च सत्यं ब्रवीमि => सत्यम्+ ब्रवीमि प्रिया मे => प्रियाः+ मे तद् भगवन्तं => तत्+ भगवन्तम्+ भगवन्तं लोकादिमनिधनमव्ययं => भगवन्तम्+ लोकादिम्+अनिधनम्+अव्ययम्+ लोकादिमनिधनमव्ययं लोकहितार्थे => लोकादिम्+अनिधनम्+अव्ययम्+ लोकहितार्थे प्रसूतं नारायणं => प्रसूतम्+ नारायणम्+ नारायणं द्रष्टुमिहागतोऽस्मि| => नारायणम्+ द्रष्टुम्+इह+आगतः+अस्मि| द्रष्टुमिहागतोऽस्मि| => द्रष्टुम्+इह+आगतः+अस्मि| इयमत्रभवती => इयम्+अत्रभवती शिशुत्वमुपागतं त्रिलोकेश्वरं => शिशुत्वम्+उपागतम्+ त्रिलोकेश्वरम्+ त्रिलोकेश्वरं प्रगृह्य => त्रिलोकेश्वरम्+ प्रगृह्य स्वगृहान्निष्क्रामति| => स्वगृहात्+निष्क्रामति| यैषा, => या+एषा, लोकानामभयङ्करं गुरुं => लोकानाम्+अभयङ्करम्+ गुरुम्+ गुरुं सुराणां => गुरुम्+ सुराणाम्+ सुराणां => सुराणाम्+ दैत्यानां निधनकरं => दैत्यानाम्+ निधनकरम्+ निधनकरं रथाङ्गपाणिम्| => निधनकरम्+ रथाङ्गपाणिम्| बाहुभ्यां गिरिमिव => बाहुभ्याम्+ गिरिम्+इव गिरिमिव => गिरिम्+इव मन्दरं वहन्ती => मन्दरम्+ वहन्ती एष एष => एषः+ एषः+ एष भगवान् => एषः+ भगवान् सुरेन्द्रनाथोऽसुरवीर्यहन्ता| => सुरेन्द्रनाथः+असुरवीर्यहन्ता| त्रिलोककेतुर्जगतश्च => त्रिलोककेतुः+जगतः+च जनानां पुरुषः => जनानाम्+ पुरुषः हन्तैतदुत्पन्नं कलहस्य => हन्त+एतत्+उत्पन्नम्+ कलहस्य यावदहमपि => यावत्+अहम्+अपि भगवन्तं नारायणं => भगवन्तम्+ नारायणम्+ नारायणं प्रदक्षिणीकृत्य => नारायणम्+ प्रदक्षिणीकृत्य ब्रह्मलोकमेव => ब्रह्मलोकम्+एव नमो भगवते => नमः+ भगवते नमो वराय => नमः+ वराय अग्रतो विलोक्य) => अग्रतः+ विलोक्य) महानुभावत्वं सूचयिष्यन्ति => महानुभावत्वम्+ सूचयिष्यन्ति प्रत्यक्षीकुर्वन्त्यपि => प्रत्यक्षीकुर्वन्ती+अपि कंसहतकनृशंसत्वं चिन्तयन्ती => कंसहतकनृशंसत्वम्+ चिन्तयन्ती गत आर्यपुत्रः| => गतः+ आर्यपुत्रः| एष आर्यपुत्रो => एषः+ आर्यपुत्रः+ आर्यपुत्रो हर्षविस्मयफुल्लनयन => आर्यपुत्रः+ हर्षविस्मयफुल्लनयनः+ हर्षविस्मयफुल्लनयन इत => हर्षविस्मयफुल्लनयनः+ इतः+ इत एवागच्छति|] => इतः+ एव+आगच्छति|] एवागच्छति|] => एव+आगच्छति|] किं नु => किम्+ नु खल्विदम्| => खलु+इदम्| विद्युच्चण्डवातानुविद्धैर्नवजलदनिनादैर्मेदिनी => विद्युच्चण्डवातानुविद्धैः+नवजलदनिनादैः+मेदिनी नूनं रक्षणार्थं => नूनम्+ रक्षणार्थम्+ रक्षणार्थं प्रजानामसुरसमितिहन्ता => रक्षणार्थम्+ प्रजानाम्+असुरसमितिहन्ता प्रजानामसुरसमितिहन्ता => प्रजानाम्+असुरसमितिहन्ता विष्णुरद्यावतीर्णः => विष्णुः+अद्य+अवतीर्णः षण्णां सुतानामपचयगमनार्थं => षण्णाम्+ सुतानाम्+अपचयगमनार्थम्+ सुतानामपचयगमनार्थं सप्तमं => सुतानाम्+अपचयगमनार्थम्+ सप्तमम्+ सप्तमं रक्षमाणा| => सप्तमम्+ रक्षमाणा| सुत इति => सुतः+ इति कृतसंज्ञं कंसमृत्युं => कृतसंज्ञम्+ कंसमृत्युम्+ कंसमृत्युं वहन्ती => कंसमृत्युम्+ वहन्ती [जयत्वार्यपुत्रः|] => [जयतु+आर्यपुत्रः|] प्रसुप्तो मधुरायां => प्रसुप्तः+ मधुरायाम्+ मधुरायां सर्वो => मधुरायाम्+ सर्वः+ सर्वो जनः| => सर्वः+ जनः| तस्माद् यावन्न => तस्मात्+ यावत्+न यावन्न => यावत्+न तावद् बालं => तावत्+ बालम्+ बालं गृहीत्वापक्रामामि| => बालम्+ गृहीत्वा+अपक्रामामि| गृहीत्वापक्रामामि| => गृहीत्वा+अपक्रामामि| [क्वार्यपुत्र इमं => [क्व+आर्यपुत्रः+ इमम्+ इमं नेष्यति|] => इमम्+ नेष्यति|] सत्यं ब्रवीषि| => सत्यम्+ ब्रवीषि| अहमपि => अहम्+अपि एकच्छत्रच्छायां पृथिवीं => एकच्छत्रच्छायाम्+ पृथिवीम्+ पृथिवीं समाज्ञापयति => पृथिवीम्+ समाज्ञापयति खल्वयमायुष्मान् => खलु+अयम्+अयुष्मान् नेतव्यो भविष्यति| => नेतव्यः+ भविष्यति| दैवं विधास्यति, => दैवम्+ विधास्यति, बालं गृहीत्वापक्रामामि| => बालम्+ गृहीत्वा+अपक्रामामि| गृहीत्वापक्रामामि| => गृहीत्वा+अपक्रामामि| तावदेनं सुदृष्टं => तावत्+एनम्+ सुदृष्टम्+ सुदृष्टं कर्तुम्|] => सुदृष्टम्+ कर्तुम्|] किं द्रष्टव्यः => किम्+ द्रष्टव्यः शशाङ्कोऽयं => शशाङ्कः+अयम्+ राहोर्वदनमण्डले| => राहोः+वदनमण्डले| त्वयाप्यस्य => त्वया+अपि+अस्य कंसो मृत्युर्भविष्यति => कंसः+ मृत्युः+भविष्यति मृत्युर्भविष्यति => मृत्युः+भविष्यति वसुदेवः---यद् भवत्याभिहितं, => वसुदेवः---यत्+ भवत्या+अभिहितम्+, भवत्याभिहितं, => भवत्या+अभिहितम्+, सर्वदैवतैरभिहितं भवतु| => सर्वदैवतैः+अभिहितम्+ भवतु| [गृह्णात्वार्यपुत्रः|] => [गृह्णातु+आर्यपुत्रः|] गुरुत्वं बालस्य| => गुरुत्वम्+ बालस्य| विन्ध्यमन्दरसारोऽयं => विन्ध्यमन्दरसारः+अयम्+ श्रीमानहो => श्रीमान्+अहो धैर्यं हि => धैर्यम्+ हि त्वमभ्यन्तरम्| => त्वम्+अभ्यन्तरम्| हृदयेनेह => हृदयेन+इह तत्राङ्गैर्द्विधाभूतेव => तत्र+अङ्गैः+द्विधाभूत+इव यावदहमपि => यावत्+अहम्+अपि नगरद्वारं संश्रयामि => नगरद्वारम्+ संश्रयामि एष भोः, => एषः+ भोः, प्रथमसुतविनाशजातमन्युर्नृपतिभयाकुलितः => प्रथमसुतविनाशजातमन्युः+नृपतिभयाकुलितः त्वरिततरमिह => त्वरिततरम्+इह गिरिमिव => गिरिम्+इव मन्दरमुद्वहन् => मन्दरम्+उद्वहन् इदं नगरद्वारम्| => इदम्+ नगरद्वारम्| निष्क्रान्तोऽस्मि => निष्क्रान्तः+अस्मि बलवांश्चायमन्धकारः| => बलवान्+च+अयम्+अन्धकारः| लिम्पतीव => लिम्पति+इव तमोऽङ्गानि => तमः+अङ्गानि वर्षतीवाञ्जनं नभः| => वर्षति+इव+अञ्जनम्+ नभः| असत्पुरुषसेवेव => असत्पुरुषसेवा+इव दृष्टिर्विफलतां गता => दृष्टिः+विफलताम्+ गता अप्रकाशा इव => अप्रकाशाः+ इव दिशो => दिशः+ घनीभूता इव => घनीभूताः+ इव कृतो रूपविपर्ययः => कृतः+ रूपविपर्ययः नाहं गन्तुं => न+अहम्+ गन्तुम्+ गन्तुं समर्थः| => गन्तुम्+ समर्थः| कंसो ममापक्रमणं => कंसः+ मम+अपक्रमणम्+ ममापक्रमणं ज्ञात्वा => मम+अपक्रमणम्+ ज्ञात्वा परिवृतो मां => परिवृतः+ माम्+ मां ग्रहीतुमागतो => माम्+ ग्रहीतुम्+आगतः+ ग्रहीतुमागतो भवेत्| => ग्रहीतुम्+आगतः+ भवेत्| भवत्वहमस्य => भवतु+अहम्+अस्य दर्पप्रशमनं करोमि| => दर्पप्रशमनम्+ करोमि| (खङ्गमुत्कोशयति| => (खङ्गम्+उत्कोशयति| निवृत्त्यावलोक्य) => निवृत्त्य+अवलोक्य) कश्चिद् दृश्यते| => कश्चित्+ दृश्यते| मार्गमपश्यतः| => मार्गम्+अपश्यतः| अपक्रमणहेतोस्तु => अपक्रमणहेतोः+तु एष मार्गः| => एषः+ मार्गः| यावदपक्रामामि| => यावत्+अपक्रामामि| इयं भगवती => इयम्+ भगवती व्यर्थो मे => व्यर्थः+ मे किमिदानीं करिष्ये| => किम्+इदानीम्+ करिष्ये| इमां नदीं => इमाम्+ नदीम्+ नदीं ग्राहभुजङ्गसङ्कुलां => नदीम्+ ग्राहभुजङ्गसङ्कुलाम्+ ग्राहभुजङ्गसङ्कुलां => ग्राहभुजङ्गसङ्कुलाम्+ महोर्मिमालां मनसापि => महोर्मिमालाम्+ मनसा+अपि मनसापि => मनसा+अपि भुजप्लवेनाशु => भुजप्लवेन+अशु गतार्थविक्लवो => गतार्थविक्लवः+ सिद्धिं यदि => सिद्धिम्+ यदि दैवतं स्थितम् => दैवतम्+ स्थितम् छिन्नं जलम्, => छिन्नम्+ जलम्, दत्तो मे => दत्तः+ मे यावदपक्रामामि| => यावत्+अपक्रामामि| निष्क्रान्तोऽस्मि => निष्क्रान्तः+अस्मि हुङ्कारशब्द इव => हुङ्कारशब्दः+ इव व्यक्तं घोषसमीपे => व्यक्तम्+ घोषसमीपे वयस्यो नन्दगोपः => वयस्यः+ नन्दगोपः स खलु => सः+ खलु कशाभिहतश्च| => कशाभिहतः+च| प्रविष्ट इति => प्रविष्टः+ इति गोपालका भविष्यन्ति| => गोपालकाः+ भविष्यन्ति| तस्मादिह => तस्मात्+इह न्यग्रोधपादपस्याधस्तात् => न्यग्रोधपादपस्य+अधस्तात् प्रभातवेलां रजन्याः => प्रभातवेलाम्+ रजन्याः यद्ययं बालो => यदि+अयम्+ बालः+ बालो लोकहितार्थं => बालः+ लोकहितार्थम्+ लोकहितार्थं कंसवधार्थं => लोकहितार्थम्+ कंसवधार्थम्+ कंसवधार्थं वृष्णिकुले => कंसवधार्थम्+ वृष्णिकुले प्रसूतश्चेद्, => प्रसूतः+चेत्+, कश्चिदिहागच्छतु| => कश्चित्+इह+आगच्छतु| वयस्यो नन्दगोप => वयस्यः+ नन्दगोपः+ नन्दगोप एवागच्छतु| => नन्दगोपः+ एव+आगच्छतु| एवागच्छतु| => एव+आगच्छतु| दारिकां गृहीत्वा => दारिकाम्+ गृहीत्वा किमिदानीं नो => किम्+इदानीम्+ नः+ नो गेहलक्ष्म्यां => नः+ गेहलक्ष्म्याम्+ गेहलक्ष्म्यां न => गेहलक्ष्म्याम्+ न ततो न => ततः+ न महिषशतसंपातसदृशोऽहो => महिषशतसंपातसदृशः+अहो रात्रिर्वर्तते => रात्रिः+वर्तते ह्यर्धरात्रेऽस्माकं => हि+अर्धरात्रे+अस्माकम् प्रसूतेयं च => प्रसूता+इयम्+ च जातमात्रैवोद्गतप्राणा => जातमात्र+एव+अपगतप्राणा श्वोऽस्माकं घोषस्योचित => श्वः+अस्माकम्+ घोषस्य+उचितः+ घोषस्योचित इन्द्रयज्ञो => घोषस्य+उचितः+ इन्द्रयज्ञः+ इन्द्रयज्ञो नामोत्सवो => इन्द्रयज्ञः+ नाम+उत्सवः+ नामोत्सवो भविष्यति| => नाम+उत्सवः+ भविष्यति| खल्वेतद् दुःखं => खलु+एतत्+ दुःखम्+ दुःखं गोपजनैरनुभूयमानमिति => दुःखम्+ गोपजनैः+अनुभूयमानम्+इति गोपजनैरनुभूयमानमिति => गोपजनैः+अनुभूयमानम्+इति मयैकाकिना => मया+एकाकिना निगलगुरुचरणेनेमां दारिकां => निगलगुरुचरणेन+इमाम्+ दारिकाम्+ दारिकां गृहीत्वा => दारिकाम्+ गृहीत्वा निर्गतोऽस्मि| => निर्गतः+अस्मि| यशोदापि => यशोदा+अपि नैव => न+एव दारको वा => दारकः+ वा प्रसूता इति => प्रसूता+ इति मोहं गता| => मोहम्+ गता| वसुदेवः---को नु => वसुदेवः---कः+ नु खल्वयं रात्रौ => खलु+अयम्+ रात्रौ खल्वयं तपस्वी| => खलु+अयम्+ तपस्वी| [किमिदानीं नो => [किम्+इदानीम्+ नः+ नो गेहलक्ष्म्यां => नः+ गेहलक्ष्म्याम्+ गेहलक्ष्म्यां न => गेहलक्ष्म्याम्+ न ततो न => ततः+ न यावच्छब्दयामि| => यावत्+शब्दयामि| इतस्तावत्| => इतः+तावत्| क इदानीं => कः+ इदानीम्+ इदानीं मां => इदानीम्+ माम्+ मां श्रुतपूर्वेणेव => माम्+ श्रुतपूर्वेण+इव श्रुतपूर्वेणेव => श्रुतपूर्वेण+इव मां शब्दयति| => माम्+ शब्दयति| किं नु => किम्+ नु राक्षसो वा, => राक्षसः+ वा, पिशाचो वा| => पिशाचः+ वा| ईदृश्यां प्रतिभयरजन्यां => ईदृश्याम्+ प्रतिभयरजन्याम्+ प्रतिभयरजन्यां मृता => प्रतिभयरजन्याम्+ मृता किं नु => किम्+ नु अलमन्यशङ्कया| => अलम्+अन्यशङ्कया| इतस्तावत्| => इतः+तावत्| नन्दगोपः---(कर्णं दत्त्वा| => नन्दगोपः---(कर्णम्+ दत्त्वा| वसुदेव इति => वसुदेवः+ इति यावदुपसर्प्स्यामि| => यावत्+उपसर्प्स्यामि| किं कार्यम्| => किम्+ कार्यम्| राज्ञो वचनं => राज्ञः+ वचनम्+ वचनं श्रुत्वाऽपराद्धः => वचनम्+ श्रुत्वा+अपराद्धः श्रुत्वाऽपराद्धः => श्रुत्वा+अपराद्धः कशाभिस्ताडयित्वा => कशाभिः+ताडयित्वा निगलैर्बद्धोऽस्मि| => निगलैः+बद्धः+अस्मि| तन्न => तत्+न गुणसहस्रं कृतं, => गुणसहस्रम्+ कृतम्+, कृतं, => कृतम्+, तथापि => तथा+अपि कृतमेकबन्धनम्| => कृतम्+एकबन्धनम्| यावदुपसर्प्स्यामि| => यावत्+उपसर्प्स्यामि| इयं दारिका| => इयम्+ दारिका| किं करिष्यामि| => किम्+ करिष्यामि| भवत्वेवं तावत् => भवतु+एवम्+ तावत् एष भर्ता => एषः+ भर्ता वसुदेवो दारकं => वसुदेवः+ दारकम्+ दारकं गृहीत्वा => दारकम्+ गृहीत्वा भगवतीभ्यो गोभ्यः => भगवतीभ्यः+ गोभ्यः [परिजनमिति| => [परिजनम्+इति| किमिदानीं प्रच्छाद्यते| => किम्+इदानीम्+ प्रच्छाद्यते| नास्ति => न+अस्ति स्याद्, => स्यात्+, सत्यं न => सत्यम्+ न अद्यार्धरात्रेऽस्माकं कुटुम्बिन्या, => अद्य+अर्धरात्रे+अस्माम्+ कुटुम्बिन्या, युष्माकं दास्या => युष्माकम्+ दास्या प्रसूतेयं च => प्रसूता+इयम्+ च जातमात्रैवोद्गतप्राणा => जातमात्र+एव+अपगतप्राणा श्वोऽस्माकं घोषस्योचित => श्वः+अस्माकम्+ घोषस्य+उचितः+ घोषस्योचित इन्द्रयज्ञो => घोषस्य+उचितः+ इन्द्रयज्ञः+ इन्द्रयज्ञो नामोत्सवो => इन्द्रयज्ञः+ नाम+उत्सवः+ नामोत्सवो भविष्यति| => नाम+उत्सवः+ भविष्यति| तद् मा => तत्+ मा खल्वेतद् दुःखं => खलु+एतत्+ दुःखम्+ दुःखं गोपजनैरनुभूयमानमिति => दुःखम्+ गोपजनैः+अनुभूयमानम्+इति गोपजनैरनुभूयमानमिति => गोपजनैः+अनुभूयमानम्+इति मयैकाकिना => मया+एकाकिना निगलगुरुचरणेनेमां दारिकां => निगलगुरुचरणेन+इमाम्+ दारिकाम्+ दारिकां गृहीत्वा => दारिकाम्+ गृहीत्वा निर्गतोऽस्मि| => निर्गतः+अस्मि| यशोदापि => यशोदा+अपि नैव => न+एव दारको दारिका => दारकः+ दारिका मोहं गता|] => मोहम्+ गता|] शक्यं लोकस्याधिष्ठानभूतं => शक्यम्+ लोकस्य+अधिष्ठानभूतम्+ लोकस्याधिष्ठानभूतं कृतान्तं => लोकस्य+अधिष्ठानभूतम्+ कृतान्तम्+ कृतान्तं वञ्चयितुम्| => कृतान्तम्+ वञ्चयितुम्| काष्ठभूतं कलेवरं => काष्ठभूतम्+ कलेवरम्+ कलेवरं त्यज्यताम्| => कलेवरम्+ त्यज्यताम्| वसुदेवः---ईदृशो लोकधर्मः| => वसुदेवः---ईदृशः+ लोकधर्मः| [यद् भर्ताज्ञापयति| => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति| भर्ताज्ञापयति| => भर्ता+आज्ञापयति| अलमलं रुदितेन| => अलम्+अलम्+ रुदितेन| उत्तिष्ठोत्तिष्ठ| => उत्तिष्ठ+उत्तिष्ठ| कृत्वोपगम्य) => कृत्वा+उपगम्य) किं कर्तव्यम्|] => किम्+ कर्तव्यम्|] त्वमपि => त्वम्+अपि पुत्रा निधनमुपनीता => पुत्राः+ निधनम्+उपनीताः+ निधनमुपनीता इति| => निधनम्+उपनीताः+ इति| सप्तमोऽयं दीर्घायुः| => सप्तमः+अयम्+ दीर्घायुः| नास्ति => न+अस्ति भाग्याज्जीवितुं गृह्यताम्| => भाग्यात्+जीवितुम्+ गृह्यताम्| कंसो राजा => कंसः+ राजा दारको नन्दगोपस्य => दारकः+ नन्दगोपस्य न्यासो निक्षिप्त => न्यासः+ निक्षिप्तः+ निक्षिप्त इति, => निक्षिप्तः+ इति, किं बहुना, => किम्+ बहुना, गतमेव => गतम्+एव विपन्नं कार्यम्| => विपन्नम्+ कार्यम्| तदेव => तत्+एव यद्यस्मि => यदि+अस्मि किञ्चिन्मया => किञ्चित्+मया कालस्ते => कालः+ते [किं किं => [किम्+ किम्+ किं प्रत्युपकार => किम्+ प्रत्युपकारः+ प्रत्युपकार इति| => प्रत्युपकारः+ इति| कंसो वा => कंसः+ वा पितोग्रसेनो वा => पिता+उग्रसेनः+ वा अशौचितोऽस्मि, => अशौचितः+अस्मि, मुहूर्तकं प्रतिपालयतु => मुहूर्तकम्+ प्रतिपालयतु यावद् यमुनाजलं => यावत्+ यमुनाजलम्+ यमुनाजलं गत्वा => यमुनाजलम्+ गत्वा शौचं करोमि|] => शौचम्+ करोमि|] शुचिरेव => शुचिः+एव ह्यस्माकं घोषस्योचितं => हि+अस्माकम्+ घोषस्य+उचितम्+ घोषस्योचितं पांसुना => घोषस्य+उचितम्+ पांसुना शौचं करोमि| => शौचम्+ करोमि| वसुदेवः---कोऽत्र => वसुदेवः---कः+अत्र क्रियतां शौचम्| => क्रियताम्+ शौचम्| [यद् भर्ताज्ञापयति| => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति| भर्ताज्ञापयति| => भर्ता+आज्ञापयति| आश्चर्यमाश्चर्यं भर्तः! => आश्चर्यम्+आश्चर्यम्+ भर्तः! धरणीं भित्त्वा => धरणीम्+ भित्त्वा सलिलधारोत्थिता|] => सलिलधारा+उत्थिता|] वसुदेवः---बालस्यैव => वसुदेवः---बालस्य+एव क्रियतां शौचम्| => क्रियताम्+ शौचम्| कृत्वोपसृत्य)भट्टा! => कृत्वा+उपसृत्य)भट्टा! अयमस्मि|] => अयम्+अस्मि|] मन्दरसदृशं बालकं => मन्दरसदृशः+ बालकम्+ बालकं ग्रहीतुं => बालकम्+ ग्रहीतुम्+ ग्रहीतुं न => ग्रहीतुम्+ न शृङ्गं गृहीत्वा => शृङ्गम्+ गृहीत्वा ईदृश इदानीमहं => ईदृशः+ इदानीम्+अहम्+ इदानीमहं दारकं => इदानीम्+अहम्+ दारकम्+ दारकं ग्रहीतुं => दारकम्+ ग्रहीतुम्+ ग्रहीतुं न => ग्रहीतुम्+ न समर्थोऽस्मि|] => समर्थः+अस्मि|] गरुडश्च) => गरुडः+च) अहं सुपर्णो => अहम्+ सुपर्णः+ सुपर्णो गरुडो => सुपर्णः+ गरुडः+ गरुडो महाजवः => गरुडः+ महाजवः शार्ङ्गायुधस्यास्य => शार्ङ्गायुधस्य+अस्य रथो ध्वजश्च| => रथः+ ध्वजः+च| ध्वजश्च| => ध्वजः+च| चक्रोऽस्मि => चक्रः+अस्मि चामृतमन्थने => च+अमृतमन्थने हता दानवदैत्यसङ्घाः => हताः+ दानवदैत्यसङ्घाः शार्ङ्गोऽस्मि => शार्ङ्गः+अस्मि यस्यार्थमाहवमुखेषु => यस्य+अर्थम्+आहवमुखेषु मयारिसङ्घाः => मया+अरिसङ्घाः हरेर्गदाहमाज्ञावशात् => हरेः+गदा+अहम्+आज्ञावशात् हतानां युधि => हतानाम्+ युधि दानवानां => दानवानाम्+ प्रक्रीडितं शोणितनिम्नगासु => प्रक्रीडितम्+ शोणितनिम्नगासु अहं हि => अहम्+ हि क्षीरोदाद् => क्षीरोदात्+ स्वयमुद्धृतः| => स्वयम्+उद्धृतः| नन्दकोऽहं न => नन्दकः+अहम्+ न सङ्ग्रामेष्वपराङ्मुखः| => सङ्ग्रामेषु+अपराङ्मुखः| नन्दका दैत्यमर्दनाः| => नन्दकाः+ दैत्यमर्दनाः| कार्यार्थं => कार्यार्थम्+ तस्मादागम्यताम्| => तस्मात्+आगम्यताम्| वयमपि => वयम्+अपि मनुष्यलोकमवतीर्णस्य => मनुष्यलोकम्+अवतीर्णस्य भगवतो विष्णोर्बालचरितमनुभवितुं => भगवतः+ विष्णोः+बालचरितम्+अनुभवितुम्+ विष्णोर्बालचरितमनुभवितुं गोपालकवेषप्रच्छन्ना => विष्णोः+बालचरितम्+अनुभवितुम्+ गोपालकवेषप्रच्छन्नाः+ गोपालकवेषप्रच्छन्ना घोषमेवावतरिष्यामः| => गोपालकवेषप्रच्छन्नाः+ घोषम्+एव+अवतरिष्यामः| घोषमेवावतरिष्यामः| => घोषम्+एव+अवतरिष्यामः| सर्वे---तथास्तु| => सर्वे---तथा+अस्तु| (विष्णुमुपस्थिताः) => (विष्णुम्+उपस्थिताः) बाल एव => बालः+ एव आत्मनैवात्मानं निर्वाहय| => आत्मना+एव+आत्मानम्+ निर्वाहय| अस्माकं गोपजनस्य => अस्माकम्+ गोपजनस्य त्वां ग्रहीतुं => त्वाम्+ ग्रहीतुम्+ ग्रहीतुं को => ग्रहीतुम्+ कः+ को बलपराक्रमः] => कः+ बलपराक्रमः] चक्रः---नमो भगवते => चक्रः---नमः+ भगवते कार्याण्यकार्याण्यमरासुराणां => कार्याणि+अकार्याणि+अमरासुराणाम्+ तस्माज्जनस्यास्य => तस्मात्+जनस्य+अस्य प्रसादं यदुवंशकेतो! => प्रसादम्+ यदुवंशकेतो! [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] प्रतिनिवर्ततां भवान्| => प्रतिनिवर्तताम्+ भवान्| [आश्चर्यमाश्चर्यं भर्तः! => [आश्चर्यम्+आश्चर्यम्+ भर्तः! इदं बन्धनं => इदम्+ बन्धनम्+ बन्धनं पतितम्|] => बन्धनम्+ पतितम्|] वसुदेवः---सर्वमेतत् => वसुदेवः---सर्वम्+एतत् प्रतिनिवर्ततां भवान्| => प्रतिनिवर्तताम्+ भवान्| [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] अयमस्मि|] => अयम्+अस्मि|] नित्यं वत्सलं => नित्यम्+ वत्सलम्+ वत्सलं त्वां => वत्सलम्+ त्वाम्+ त्वां प्रकृत्या => त्वाम्+ प्रकृत्या स्नेहोऽप्यस्मिन्नर्थ्यते => स्नेहः+अपि+अस्मिन्+अर्थ्यते दग्धभूयिष्ठशेषं => दग्धभूयिष्ठशेषम्+ न्यस्तं बीजं => न्यस्तम्+ बीजम्+ बीजं रक्षितुं => बीजम्+ रक्षितुम्+ रक्षितुं यादवानाम् => रक्षितुम्+ यादवानाम् किं करिष्यति => किम्+ करिष्यति क्षीरं पिबति| => क्षीरम्+ पिबति| नवनीतं गिलति| => नवनीतम्+ गिलति| पायसं भुङ्क्ते| => पायसम्+ भुङ्क्ते| तक्रघटं प्रलोकते| => तक्रघटम्+ प्रलोकते| किं बहुना, => किम्+ बहुना, अस्माकं घोषस्य => अस्माकम्+ घोषस्य पतिर्भवति|] => पतिः+भवति|] वसुदेवः---एवमस्तु| => वसुदेवः---एवम्+अस्तु| प्रतिनिवर्ततां भवान्| => प्रतिनिवर्तताम्+ भवान्| [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] निर्गतो नन्दगोपः| => निर्गतः+ नन्दगोपः| यावदहमपि => यावत्+अहम्+अपि मधुरामेव => मधुराम्+एव रुदितशब्द इव => रुदितशब्दः+ इव किं नु => किम्+ नु प्रतिनिवृत्तो नन्दगोपः| => प्रतिनिवृत्तः+ नन्दगोपः| प्रत्यागतप्राणेयं दारिका| => प्रत्यागतप्राणा+इयम्+ दारिका| यावदिमां गृहीत्वा => यावत्+इमाम्+ गृहीत्वा दुरात्मानं कंसं => दुरात्मानम्+ कंसम्+ कंसं वञ्चयामि| => कंसम्+ वञ्चयामि| गुरुत्वमस्याः| => गुरुत्वम्+अस्याः| एतदपि => एतत्+अपि किञ्चिदन्तरं महद्भूतम्| => किञ्चित्+अन्तरम्+ महद्भूतम्| यावदपक्रामामि| => यावत्+अपक्रामामि| इयं भगवती => इयम्+ भगवती तथैव => तथा+एव यावदपक्रामामि| => यावत्+अपक्रामामि| निष्क्रान्तोऽस्मि => निष्क्रान्तः+अस्मि एतन्नगरद्वारम्| => एतत्+नगरद्वारम्| तथैव => तथा+एव प्रसुप्तो मथुरायां => प्रसुप्तः+ मथुरायाम्+ मथुरायां सर्वो => मथुरायाम्+ सर्वः+ सर्वो जनः| => सर्वः+ जनः| इदं खलु => इदम्+ खलु गृहं ज्येष्ठाश्रितमिव => गृहम्+ ज्येष्ठाश्रितम्+इव ज्येष्ठाश्रितमिव => ज्येष्ठाश्रितम्+इव इदमस्मदीयं गृहं => इदम्+अस्मदीयम्+ गृहम्+ गृहं श्रियारूढमिव => गृहम्+ श्रियारूढम्+इव श्रियारूढमिव => श्रियारूढम्+इव यावदहमप्यन्तःपुरं प्रविश्य => यावत्+अहम्+अन्तःपुरम्+ प्रविश्य देवकीं समाश्वासयामि| => देवकीम्+ समाश्वासयामि| प्रथमोऽङ्कः => प्रथमः+अङ्कः द्वितीयोऽङ्कः => द्वितीयः+अङ्कः अस्माकं कन्यानां => अस्माकम्+ कन्यानाम्+ कन्यानां त्वया => कन्यानाम्+ त्वया विवाहो भवतु|] => विवाहः+ भवतु|] खल्विदम्| => खलु+इदम्| यन्मेदिनी => यत्+मेदिनी सन्तारनौरिव => सन्तारनौः+इव प्रधानगुणकर्मफलैर्निमित्तैः => प्रधानगुणकर्मफलैः+निमित्तैः किं वाग्रतो => किम्+ वा+अग्रतः+ वाग्रतो व्यसनमभ्युदयो => वा+अग्रतः+ व्यसनम्+अभ्युदयः+ व्यसनमभ्युदयो नु => व्यसनम्+अभ्युदयः+ नु तन्मे => तत्+मे अस्माकं कन्यकानां => अस्माकम्+ कन्यकानाम्+ कन्यकानां त्वया => कन्यकानाम्+ त्वया विवाहो भवतु|] => विवाहः+ भवतु|] यस्मान्न => यस्मात्+न केचिद् => केचित्+ यस्मान्न => यस्मात्+न प्रमदाश्चरन्ति| => प्रमदाः+चरन्ति| तस्मादिमा मम => तस्मात्+इमाः+ मम गृहं समनुप्रविष्टा => गृहम्+ समनुप्रविष्टाः+ समनुप्रविष्टा => समनुप्रविष्टाः+ नीलोत्पलाञ्जननिभा भयदाः => नीलोत्पलाञ्जननिभाः+ भयदाः अस्माकं कन्यकानां => अस्माकम्+ कन्यकानाम्+ कन्यकानां त्वया => कन्यकानाम्+ त्वया विवाहो भवतु|] => विवाहः+ भवतु|] खल्वेताश्चण्डालयुवतयः--- => खलु+एताः+चण्डालयुवतयः--- हुतवहश्च => हुतवहः+च योऽहं यमस्य => यः+अहम्+ यमस्य यमो भयदो => यमः+ भयदः+ भयदो भयस्य => भयदः+ भयस्य तं मापवादवचनैः => तम्+ मा+अपवादवचनैः मापवादवचनैः => मा+अपवादवचनैः कथं सहसैव => कथम्+ सहसा+एव सहसैव => सहसा+एव यावदिदानीमभ्यन्तरमेव => यावत्+इदानीम्+अभ्यन्तरम्+एव क्वेदानीं प्रविशसि| => क्व+इदानीम्+ प्रविशसि| इदं खलु => इदम्+ खलु गृहं संवृत्तम्| => गृहम्+ संवृत्तम्| कोऽयं विनिष्पतति => कः+अयम्+ विनिष्पतति गर्भगृहं विगाह्य => गर्भगृहम्+ विगाह्य उल्कां प्रगृह्य => उल्काम्+ प्रगृह्य सहसाञ्जनराशिवर्णः| => सहसा+अञ्जनराशिवर्णः| भीमोग्रदंष्ट्रवदनो ह्यहिपिङ्गलाक्षः => भीमोग्रदंष्ट्रवदनः+ हि+अहिपिङ्गलाक्षः ह्यहिपिङ्गलाक्षः => हि+अहिपिङ्गलाक्षः क्रोधो महेश्वरमुखादिव => क्रोधः+ महेश्वरमुखात्+इव महेश्वरमुखादिव => महेश्वरमुखात्+इव गां प्रपन्नः => गाम्+ प्रपन्नः को भवान्| => कः+ भवान्| शापः---किं न => शापः---किम्+ न अहं खलु => अहम्+ खलु शापो वज्रबाहुर्नाम| => शापः+ वज्रबाहुः+नाम| वज्रबाहुर्नाम| => वज्रबाहुः+नाम| श्मशानमध्यादहमागतोऽस्मि => श्मशानमध्यात्+अहम्+आगतः+अस्मि राज्ञो हृदयं => राज्ञः+ हृदयम्+ हृदयं प्रवेष्टुम् => हृदयम्+ प्रवेष्टुम् कंसः---असम्भाव्यमर्थं प्रार्थयसि| => कंसः---असम्भाव्यम्+अर्थम्+ प्रार्थयसि| सौवर्णकान्ततरकन्दरकूटकुञ्जं => सौवर्णकान्ततरकन्दरकूटकुञ्जम्+ मेरुं न => मेरुम्+ न हास्योऽसि => हास्यः+असि समकरक्षुभितोर्मिमालं => समकरक्षुभितोर्मिमालम्+ पातुं य => पातुम्+ यः+ य इच्छसि => यः+ इच्छसि कथं सहसैव => कथम्+ सहसा+एव सहसैव => सहसा+एव यावदहमपि => यावत्+अहम्+अपि शयनमुपगम्य => शयनम्+उपगम्य नयनव्याक्षेपं करोमि| => नयनव्याक्षेपम्+ करोमि| तदागम्यतामभ्यन्तरं प्रविशामः| => तत्+आगम्यताम्+अभ्यन्तरम्+ प्रविशामः| [एवं भवतु|] => [एवम्+ भवतु|] श्रीः---किं मां => श्रीः---किम्+ माम्+ मां न => माम्+ न अहं खल्वस्य => अहम्+ खलु+अस्य खल्वस्य => खलु+अस्य इदं खलु => इदम्+ खलु गृहं संवृत्तम्| => गृहम्+ संवृत्तम्| लङ्कोपमं मम => लङ्कोपमम्+ मम गृहं न => गृहम्+ न कस्याश्रयाद् विशसि => कस्य+आश्रयात्+ विशसि मामवधूय => माम्+अवधूय किं भाषितेन => किम्+ भाषितेन शक्यमेतद् => शक्यम्+एतत्+ द्रष्टुं प्रवेष्टुमिह => द्रष्टुम्+ प्रवेष्टुम्+इह प्रवेष्टुमिह => प्रवेष्टुम्+इह तेऽद्य => ते+अद्य मयाभिजुष्टम् => मया+अभिजुष्टम् विष्णुराज्ञापयति| => विष्णुः+आज्ञापयति| श्रीः---कथं विष्णुराज्ञापयतीति => श्रीः---कथम्+ विष्णुः+आज्ञापयति+इति विष्णुराज्ञापयतीति => विष्णुः+आज्ञापयति+इति चाहं चिरसंवासात् => च+अहम्+ चिरसंवासात् गुणसङ्ग्राहो => गुणसङ्ग्राहः+ दृढं तपति => दृढम्+ तपति मामयम् => माम्+अयम् विष्णोराज्ञा| => विष्णोः+आज्ञा| तस्मादहमपि => तस्मात्+अहम्+अपि विष्णुसकाशमेव => विष्णुसकाशम्+एव हन्तेदानीमिदमस्माकमावासः => हन्त+इदानीम्+इदम्+अस्माकम्+आवासः अभ्यन्तरं प्रविश्य => अभ्यन्तरम्+ प्रविश्य प्रभृत्यपनीतधर्मचारित्रो भव] => प्रभृति+अपनीतधर्मचारित्रः+ भव] गाढं त्वां => गाढम्+ त्वाम्+ त्वां => त्वाम्+ मुनिशापस्त्वा- => मुनिशापः+त्वाम्+ मचिरान्नाशमेष्यसि => अचिरात्+नाशम्+एष्यसि खल्वहम्|] => खलु+अहम्|] किं त्वया => किम्+ त्वया मातङ्गीजनप्रवेशो न => मातङ्गीजनप्रवेशः+ न मातङ्गीजन इति| => मातङ्गीजनः+ इति| नित्यं भर्तृपादमूले => नित्यम्+ भर्तृपादमूले वर्तमानस्यापि => वर्तमानस्य+अपि जनस्येह => जनस्य+इह प्रवेशो दुर्लभः| => प्रवेशः+ दुर्लभः| किं पुनर्मातङ्गीजनस्य|] => किम्+ पुनः+मातङ्गीजनस्य|] पुनर्मातङ्गीजनस्य|] => पुनः+मातङ्गीजनस्य|] राजा---कि स्वप्नो => राजा---किम्+ स्वप्नः+ स्वप्नो नु => स्वप्नः+ नु मयानुभूतः| => मया+अनुभूतः| [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] वातोद्भवभूमिकम्पोल्कापाता दैवतप्रतिमाश्च => वातोद्भवभूमिकम्पोल्कापाताः+ दैवतप्रतिमाः+च दैवतप्रतिमाश्च => दैवतप्रतिमाः+च किमर्थमिति| => किम्+अर्थम्+इति| राजा---कमिति| => राजा---किम्+इति| भूतं नभस्तलनिवासि => भूतम्+ नभस्तलनिवासि नित्यं => नित्यम्+ नरलोकमिह => नरलोकम्+इह समहीप्रकम्पैस्तस्यैष जन्मनि => समहीप्रकम्पैः+तस्य+एषः+ जन्मनि विशेषकरो विकारः => विशेषकरः+ विकारः कस्मिञ्जाते => कस्मिन्+जाते सशैलेन्द्रा => सशैलेन्द्राः+ कम्पितेयं वसुन्धरा| => कम्पिता+इयम्+ वसुन्धरा| ज्ञायतां कस्य => ज्ञायताम्+ कस्य पुत्रोऽयं => पुत्रः+अयम्+ किं वा => किम्+ वा काञ्चुकीयः--यदाज्ञापयति => काञ्चुकीयः--यत्+आज्ञापयति राजा---किं प्रसूतम्| => राजा---किम्+ प्रसूतम्| अनृतं नाभिहितपूर्वं => अनृतम्+ न+अभिहितपूर्वम्+ नाभिहितपूर्वं मया| => न+अभिहितपूर्वम्+ मया| भवतो भृत्यवर्गपरिवृताया => भवतः+ भृत्यवर्गपरिवृताया धात्र्या हस्ते => धात्र्याः+ हस्ते ब्राह्मणवचनमनृतमपि => ब्राह्मणवचनम्+अनृतम्+अपि सत्यं पश्यामि| => सत्यम्+ पश्यामि| वसुदेवस्तावदाहूयताम्| => वसुदेवः+तावत्+आहूयताम्| काञ्चुकीयः---यदाज्ञापयति => काञ्चुकीयः---यत्+आज्ञापयति समीपेऽनृतं न => समीपे+अनृतम्+ न श्रोष्यामस्तावत्| => श्रोष्यामः+तावत्| षष्णां सुतानां => षष्णाम्+ सुतानाम्+ सुतानां समुपेत्य => सुतानाम्+ समुपेत्य नाशं => नाशम्+ वहन्निदं शोककृशं => वहन्+इदम्+ शोककृशम्+ शोककृशं शरीरम्| => शोककृशम्+ शरीरम्| आहूयमानोऽकरुणेन => आहूयमानः+अकरुणेन गच्छाम्यहं भृत्य => गच्छामि+अहम्+ भृत्यः+ भृत्य इवास्वतन्त्रः => भृत्यः+ इव+अस्वतन्त्रः इवास्वतन्त्रः => इव+अस्वतन्त्रः स्मरतापि => स्मरता+अपि भयं राजा => भयम्+ राजा भयं न => भयम्+ न स्मरतापि => स्मरता+अपि उभाभ्यामपि => उभाभ्याम्+अपि गन्तव्यो => गन्तव्यः+ भयादप्यभयादपि => भयात्+अभयात्+अपि किमर्थं वयमाहूताः| => किमर्थम्+ वयम्+आहूताः| वयमाहूताः| => वयम्+आहूताः| राजा---किं प्रसूतम्| => राजा---किम्+ प्रसूतम्| मयापि => मया+अपि नामानृतं वक्तव्यं => नामा+अनृतम्+ वक्तव्यम्+ वक्तव्यं भविष्यति| => वक्तव्यम्+ भविष्यति| कुमाररक्षणार्थमनृतमपि => कुमाररक्षणार्थम्+अनृतम्+अपि सत्यं पश्यामि| => सत्यम्+ पश्यामि| किमिदानीं करिष्ये| => किम्+इदानीम्+ करिष्ये| कुमारो वा => कुमारः+ वा दैवं पुरुषकारेण => दैवम्+ पुरुषकारेण वञ्चयिष्याम्यहं ध्रुवम् => वञ्चयिष्यामि+अहम्+ ध्रुवम् अस्माकं भर्त्री => अस्माकम्+ भर्त्री विज्ञापयति---दारिकेति => विज्ञापयति---दारिका+इति बालेति => बाला+इति क्रियतां किल => क्रियताम्+ किल महाराजेनानुक्रोशः|] => महाराजेन+अनुक्रोशः|] क्रियतां तपस्विन्या => क्रियताम्+ तपस्विन्याः+ तपस्विन्या देवक्या => तपस्विन्याः+ देवक्याः+ देवक्या वाक्यम्| => देवक्याः+ वाक्यम्| स्त्रीणामधिकतरः => स्त्रीणाम्+अधिकतरः स्नेहो भवति| => स्नेहः+ भवति| राजा---किं भवान् => राजा---किम्+ भवान् शापं => शापम्+ समयस्तदा| => समयः+तदा| दास्यामीति => दास्यामि+इति वसुदेवः---समय इति| => वसुदेवः---समयः+ इति| एष न => एषः+ न किमित्यस्माकं भर्त्र्या => किम्+इति+अस्माकम्+ भर्त्र्या उच्यतां देवक्याः---न => उच्यताम्+ देवक्याः---न युक्तमिदानीं निर्बन्धमभिधातुम्| => युक्तम्+इदानीम्+ निर्बन्धम्+अभिधातुम्| निर्बन्धमभिधातुम्| => निर्बन्धम्+अभिधातुम्| प्रियतरं करिष्यामीति| => प्रियतरम्+ करिष्यामि+इति| करिष्यामीति| => करिष्यामि+इति| [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] एवं क्रियताम्| => एवम्+ क्रियताम्| [सुखं प्रविशतु => [सुखम्+ प्रविशतु वसुदेवः---विविक्तमिच्छता => वसुदेवः---विविक्तम्+इच्छता मयापि => मया+अपि परापत्यनिधनमुपनेतव्यं भवति| => परापत्यनिधनम्+उपनेतव्यम्+ भवति| कुमारमेवानीय => कुमारम्+एव+आनीय दारिकेयं मृता => दारिकेयम्+ मृता पूर्वं => पूर्वम्+ पुनरेव => पुनः+एव माहात्म्या- => माहात्म्यात्+ न्नैषा => न+एषा वधमवाप्स्यति => वधम्+अवाप्स्यति यावदहमपि => यावत्+अहम्+अपि देवकीं समाश्वासयामि => देवकीम्+ समाश्वासयामि [यद् भर्ताज्ञापयति] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति] भर्ताज्ञापयति] => भर्ता+आज्ञापयति] प्रवेश्यतां सा => प्रवेश्यताम्+ सा दारिकां गृहीत्वा => दारिकाम्+ गृहीत्वा रक्षिपुरुषाश्च|) => रक्षिपुरुषाः+च|) शनैरार्या| => शनैः+आर्या| इदं मध्यमद्वारम्| => इदम्+ मध्यमद्वारम्| प्रविशत्वार्या|] => प्रविशतु+आर्या|] इयं दारिकास्माभिश्चिरात् => इयम्+ दारिका+अस्माभिः+चिरात् दारिकास्माभिश्चिरात् => दारिका+अस्माभिः+चिरात् राजदर्शनीयेयं दारिका| => राजदर्शनीयेयम्+ दारिका| मयापि => मया+अपि कर्तव्यो भवति| => कर्तव्यः+ भवति| राजा---इयं कंसशिला| => राजा---इयम्+ कंसशिला| साहसमनुष्ठास्यामि| => साहसम्+अनुष्ठास्यामि| अयं हि => अयम्+ हि सप्तमो गर्भ => सप्तमः+ गर्भः+ गर्भ => गर्भः+ नाशं गते => नाशम्+ गते शान्तिर्भविष्यति => शान्तिः+भविष्यति पतितो भूमावेकांशो => पतितः+ भूमौ+एकांशः भूमावेकांशो => भूमौ+एकांशः दिवमुन्नतः| => दिवम्+उन्नतः| मां निहन्तुमिहोद्भूतः => माम्+ निहन्तुम्+इह+उद्भूतः निहन्तुमिहोद्भूतः => निहन्तुम्+इह+उद्भूतः इयमिदानीम् => इयम्+इदानीम् तीक्ष्णाग्रं शूलमालम्ब्य => तीक्ष्णाग्रम्+ शूलम्+आलम्ब्य शूलमालम्ब्य => शूलम्+आलम्ब्य कालरात्रिरिवोत्थिता => कालरात्रिः+इव+उत्थिता शुम्भं निशुम्भं => शुम्भम्+ निशुम्भम्+ निशुम्भं महिषं => निशुम्भम्+ महिषम्+ महिषं च => महिषम्+ च सुरांस्तान् => सुरान्+तान् अहं प्रसूता => अहम्+ प्रसूता कुण्डोदरोऽहमजितो रणचण्डकर्मा => कुण्डोदरः+अहम्+अजितः+ रणचण्डकर्मा शीघ्रं प्रयामि => शीघ्रम्+ प्रयामि गगनादवनिं विशालां => गगनात्+अवनिम्+ विशालाम्+ विशालां => विशालाम्+ जिघांसुरसुरानतिवीर्यदर्पान् => जिघांसुः+असुरान्+अतिवीर्यदर्पान् शूलोऽस्मि => शूलः+अस्मि भूतमिह => भूतम्+इह प्रपन्नो => प्रपन्नः+ कंसं निहत्य => कंसम्+ निहत्य तं पादपं => तम्+ पादपम्+ पादपं जलनिधेरिव => पादपम्+ जलनिधेः+इव जलनिधेरिव => जलनिधेः+इव अहं हि => अहम्+ हि सङ्ग्रामशूरो न => सङ्ग्रामशूरः+ न पराङ्मुखश्च| => पराङ्मुखः+च| कंसं युधि => कंसम्+ युधि दुर्विनीतं => दुर्विनीतम्+ क्रौञ्चं यथा => क्रौञ्चम्+ यथा मनोजवो मारुततुल्यवेगो => मनोजवः+ मारुततुल्यवेगः+ मारुततुल्यवेगो => मारुततुल्यवेगः+ देव्यास्तु => देव्याः+तु कार्यार्थमिहोपयातः| => कार्यार्थम्+इह+उपयातः| वह्निर्नलानां निलयं => वह्निः+नलानाम्+ निलयम्+ निलयं यथैव => निलयम्+ यथा+एव यथैव => यथा+एव तदागम्यताम्| => तत्+आगम्यताम्| भगवतो विष्णोर्बालचरितमनुभवितुं => भगवतः+ विष्णोः+बालचरितम्+अनुभवितुम्+ विष्णोर्बालचरितमनुभवितुं गोपालकवेषप्रच्छन्ना => विष्णोः+बालचरितम्+अनुभवितुम्+ गोपालकवेषप्रच्छन्ना घोषमेवावतरिष्यामः| => घोषम्+एव+अवतरिष्यामः| सर्वे---यदाज्ञापयति => सर्वे---यत्+आज्ञापयति शान्त्यर्थं => शान्त्यर्थम्+ शान्तिकर्मोचितं गृहम्| => शान्तिकर्मोचितम्+ गृहम्| विपुलां शान्तिं => विपुलाम्+ शान्तिम्+ शान्तिं => शान्तिम्+ शान्तिर्भविष्यति => शान्तिः+भविष्यति द्वितीयोऽङ्कः => द्वितीयः+अङ्कः तृतीयोऽङ्कः => तृतीयः+अङ्कः प्रकामं पानीयं => प्रकामम्+ पानीयम्+ पानीयं पीत्वा => पानीयम्+ पीत्वा हुम्भारवं कुर्वदायातु => हुम्भारवम्+ कुर्वत्+आयातु कुर्वदायातु => कुर्वत्+आयातु एष गोव्रजान्_ => एषः+ गोव्रजान्_ परिघट्टितवल्मीकमूलो भुजङ्गैः => परिघट्टितवल्मीकमूलः+ भुजङ्गैः शृङ्गलग्नैरिव => शृङ्गलग्नैः+इव अन्योऽप्येष वृषभ => अन्यः+अपि+एषः+ वृषभः+ वृषभ उत्थितप्रसारितपुच्छो => वृषभः+ उत्थितप्रसारितपुच्छः+ उत्थितप्रसारितपुच्छो निकुञ्चितजानुः => उत्थितप्रसारितपुच्छः+ निकुञ्चितजानुः शशीव => शशी+इव धवलाङ्गोऽग्रविषाणाभ्यां महीमुद्वहन्निव => धवलाङ्गः+अग्रविषाणाभ्याम्+ महीम्+उद्वहन्+इव महीमुद्वहन्निव => महीम्+उद्वहन्+इव यावदिदानीं दामकं => यावत्+इदानीम्+ दामकम्+ दामकं शब्दयामि| => दामकम्+ शब्दयामि| सुस्थलेऽवतार्य => सुस्थले+अवतार्य सहवत्सास्त्वमप्यागच्छ|] => सहवत्साः+त्वम्+अपि+आगच्छ|] तृणजालं स्वामिनो => तृणजालम्+ स्वामिनः+ स्वामिनो नन्दगोपस्य| => स्वामिनः+ नन्दगोपस्य| सुतजननदिनादारभ्याधिकतरमानन्दाद्भुतं वर्धते| => सुतजननदिनात्+आरभ्य+अधिकतरम्+आनन्दाद्भुतम्+ वर्धते| यावन्मातुलमुपसर्प्स्यामि| => यावत्+मातुलम्+उपसर्प्स्यामि| [शान्तिर्भवतु => [शान्तिः+भवतु शान्तिर्भवत्वस्माकं गोधनस्य => शान्तिर्भवतु+अस्माकम्+ गोधनस्य प्रभृत्यस्माकं गोधनं => प्रभृति+अस्माकम्+ गोधनम्+ गोधनं वर्जितरोगं => गोधनम्+ वर्जितरोगम्+ वर्जितरोगं संवृत्तम्| => वर्जितरोगम्+ संवृत्तम्| सर्वेषां गोपजनानां => सर्वेषाम्+ गोपजनानाम्+ गोपजनानां प्रीतिर्वर्धते, => गोपजनानाम्+ प्रीतिः+वर्धते, प्रीतिर्वर्धते, => प्रीतिः+वर्धते, अन्यच्च, => अन्यत्+च, कियद् दुह्यते => कियत्+ दुह्यते क्षीरं तावदेव => क्षीरम्+ तावत्+एव तावदेव => तावत्+एव [अन्यच्चेदमाश्चर्यम्| => [अन्यत्+च+इदम्+आश्चर्यम्| रूपं गृहीत्वागता| => रूपम्+ गृहीत्वा+आगता| गृहीत्वागता| => गृहीत्वा+आगता| ततस्तया => ततः+तया दारकं गृहीत्वा => दारकम्+ गृहीत्वा ततस्तां विज्ञाय => ततः+ताम्+ विज्ञाय तत्रैव => तत्र+एव ततो मासमात्रे => ततः+ मासमात्रे शकटो नाम => शकटः+ नाम शकटवेशं गृहीत्वागतः| => शकटवेशम्+ गृहीत्वा+आगतः| गृहीत्वागतः| => गृहीत्वा+आगतः| तमपि => तम्+अपि ज्ञात्वैकपादप्रहारेण => ज्ञात्वा+एकपादप्रहारेण सोऽपि => सः+अपि दानवो भूत्वा => दानवः+ भूत्वा तत एव => ततः+ एव ततो मासपरिवृत्तो => ततः+ मासपरिवृत्तः+ मासपरिवृत्तो नन्दगोपपुत्र => मासपरिवृत्तः+ नन्दगोपपुत्रः+ नन्दगोपपुत्र एकस्मिन् => नन्दगोपपुत्रः+ एकस्मिन् क्षीरं पिबति => क्षीरम्+ पिबति नवनीतं गिलति, => नवनीतम्+ गिलति, पायसं भुङ्क्ते, => पायसम्+ भुङ्क्ते, तक्रघटं प्रलोकते| => तक्रघटम्+ प्रलोकते| ततो रुष्टाभिर्गोपयुवतीभिर्नन्दगोप्यै => ततः+ रुष्टाभिः+गोपयुवतीभिः+नन्दगोप्यै रुष्टाभिर्गोपयुवतीभिर्नन्दगोप्यै => रुष्टाभिः+गोपयुवतीभिः+नन्दगोप्यै ततो रुष्टया => ततः+ रुष्टया शेषमुलूखले => शेषम्+उलूखले ततस्तदप्युलूखलमाघट्टयत् => ततः+तत्+अपि+उलूखलम्+आघट्टयत् यमलार्जुनयोर्नाम => यमलार्जुनयोः+नाम दानवयोर्निक्षिप्तम्| => दानवयोः+निक्षिप्तम्| ततो द्वावेकीभूतौ| => ततः+ द्वौ+एकीभूतौ| द्वावेकीभूतौ| => द्वौ+एकीभूतौ| तयोरन्तरेण => तयोः+अन्तरेण नन्दगोपपुत्रेणाघट्टयता => नन्दगोपपुत्रेण+आघट्टयता समूलविटपं चूर्णीकृतौ| => समूलविटपम्+ चूर्णीकृतौ| तावपि => तौ+अपि तत एव => ततः+ एव ततो गोपजनैरुक्तं- => ततः+ गोपजनैः+उक्तम्+- गोपजनैरुक्तं- => गोपजनैः+उक्तम्+- महाबलपराक्रमोऽद्यप्रभृति => महाबलपराक्रम्+अद्यप्रभृति भर्तृदामोदरो नाम => भर्तृदामोदरः+ नाम तत आधावनप्रधावनमात्रे => ततः+ आधावनप्रधावनमात्रे प्रलम्बो नाम => प्रलम्बः+ नाम दानवो नन्दगोपवेषं => दानवः+ नन्दगोपवेषम्+ नन्दगोपवेषं गृहित्वागतः| => नन्दगोपवेषम्+ गृहित्वा+आगतः| गृहित्वागतः| => गृहित्वा+आगतः| संकर्षणं कण्ठे => संकर्षणम्+ कण्ठे गच्छन्तं तं => गच्छन्तम्+ तम्+ तं विज्ञाय => तम्+ विज्ञाय प्रहारेणोत्क्षिप्तचक्षुः => प्रहारेण+उत्क्षिप्तचक्षुः सोऽपि => सः+अपि दानवो भूत्वा => दानवः+ भूत्वा तत्रैव => तत्र+एव परिवृतस्तालफलानि => परिवृतः+तालफलानि ग्रहीतुं तालवनं => ग्रहीतुम्+ तालवनम्+ तालवनं गतः| => तालवनम्+ गतः| धेनुको नाम => धेनुकः+ नाम दानवो गर्दभवेषं => दानवः+ गर्दभवेषम्+ गर्दभवेषं गृहीत्वागतः| => गर्दभवेषम्+ गृहीत्वा+आगतः| गृहीत्वागतः| => गृहीत्वा+आगतः| ततस्तमपि => ततः+तम्+अपि वामपदं गृहीत्वोत्क्षिप्य => वामपदम्+ गृहीत्वा+उत्क्षिप्य गृहीत्वोत्क्षिप्य => गृहीत्वा+उत्क्षिप्य सोऽपि => सः+अपि दानवो भूत्वा => दानवः+ भूत्वा तत एव => ततः+ एव तुरङ्गवेषं गृहीत्वागतः| => तुरङ्गवेषम्+ गृहीत्वा+आगतः| गृहीत्वागतः| => गृहीत्वा+आगतः| ततस्तमपि => ततः+तम्+अपि कूर्परो दत्तः| => कूर्परः+ दत्तः| ततस्तेन => ततः+तेन द्वितयं पाठितस्तुरङ्गः| => द्वितयम्+ पाठितः+तुरङ्गः| पाठितस्तुरङ्गः| => पाठितः+तुरङ्गः| सोऽपि => सः+अपि दानवो भूत्वा => दानवः+ भूत्वा तत एव => ततः+ एव एतान्यन्यानि => एतानि+अन्यानि सर्वं तावत् => सर्वम्+ तावत् भर्तृदामोदरोऽस्मिन् => भर्तृदामोदरः+अस्मिन् हल्लीसकं नाम => हल्लीसकम्+ नाम प्रक्रीडितुमागच्छति|] => प्रक्रीडितुम्+आगच्छति|] सर्वैर्गोपजनैः => सर्वैः+गोपजनैः हल्लीसकं प्रेक्षामहे] => हल्लीसकम्+ प्रेक्षामहे] [यद् मातुल => [यत्+ मातुलः+ मातुल आज्ञापयति|] => मातुलः+ आज्ञापयति|] नित्यं जगन्मातॄणां => नित्यम्+ जगन्मातॄणाम्+ जगन्मातॄणां => जगन्मातॄणाम्+ अस्माकं पक्कणानां => अस्माकम्+ पक्कणानाम्+ पक्कणानां समृद्धिः| => पक्कणानाम्+ समृद्धिः| पटहरूपवेषा व्याहर्तुं => पटहरूपवेषाः+ व्याहर्तुम्+ व्याहर्तुं गच्छामः| => व्याहर्तुम्+ गच्छामः| अस्माकं => अस्माकम्+ आगच्छतागच्छत => आगच्छत+आगच्छत एष भर्ता => एषः+ भर्ता गोपालकैश्च => गोपालकैः+च सिंह इवेत => सिंहः+ इव+इतः+ इवेत एवागच्छति|] => इव+इतः+ एव+आगच्छति|] एवागच्छति|] => एव+आगच्छति|] गोपजनपरिवृतो दामोदरः => गोपजनपरिवृतः+ दामोदरः सङ्कर्षणश्च|) => सङ्कर्षणः+च|) रमणीयानां गोपकन्यकानां => रमणीयानाम्+ गोपकन्यकानाम्+ गोपकन्यकानां वेषग्रहणविशेषः| => गोपकन्यकानाम्+ वेषग्रहणविशेषः| प्रफुल्लकमलोत्पलवक्त्रनेत्रा => प्रफुल्लकमलोत्पलवक्त्रनेत्राः+ नानाविरागवसना मधुरप्रलापाः => नानाविरागवसनाः+ मधुरप्रलापाः रक्तैर्वेणुकडिण्डिमैः => रक्तैः+वेणुकडिण्डिमैः केचिन्नदन्तः => केचित्+नदन्तः गुरुप्रमुदिता हुम्भारशब्दाकुले => गुरुप्रमुदिताः+ हुम्भारशब्दाकुले सन्नद्धा आगतः|] => सन्नद्धाः+ आगतः|] सन्नद्धा आगताः|] => सन्नद्धाः+ आगताः|] घोषवासस्यानुरूपोऽयं हल्लीसकनृत्तबन्ध => घोषवासस्यानुरूपः+अयम्+ हल्लीसकनृत्तबन्धः+ हल्लीसकनृत्तबन्ध उपयुज्यताम्| => हल्लीसकनृत्तबन्धः+ उपयुज्यताम्| [यद् भर्ताज्ञापयति!] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति!] भर्ताज्ञापयति!] => भर्ता+आज्ञापयति!] वाद्यन्तामातोद्यानि| => वाद्यन्ताम्+आतोद्यानि| यूयं हल्लीसकं => यूयम्+ हल्लीसकम्+ हल्लीसकं प्रक्रीडथ| => हल्लीसकम्+ प्रक्रीडथ| अहमत्र => अहम्+अत्र किं करोमि|] => किम्+ करोमि|] दामोदरः---प्रेक्षको भवान् => दामोदरः---प्रेक्षकः+ भवान् यावदहमपि => यावत्+अहम्+अपि खल्वहम्|] => खलु+अहम्|] अपक्रामत्वस्माद् देशाद्|] => अपक्रामतु+अस्मात्+ देशात्+|] देशाद्|] => देशात्+|] किमसि => किम्+असि [एषोऽरिष्टवृषभो नाम => [एषः+अरिष्टवृषभः+ नाम पिण्डीकृतनिर्घातरूपो भूमितलं => पिण्डीकृतनिर्घातरूपः+ भूमितलम्+ भूमितलं खरपुटैर्लिखन्, => भूमितलम्+ खरपुटैः+लिखन्, खरपुटैर्लिखन्, => खरपुटैः+लिखन्, घोषो मेघरव => घोषः+ मेघरवः+ मेघरव इति => मेघरवः+ इति शङ्कितो जातः|] => शङ्कितः+ जातः|] दामोदरः---एवं, => दामोदरः---एवम्+, प्राप्तोऽरिष्टवृषभः| => प्राप्तः+अरिष्टवृषभः| इमा नो => इमाः+ नः+ नो गोपदारिका => नः+ गोपदारिकाः+ गोपदारिका दारकाश्च => गोपदारिकाः+ दारकान्+च दारकाश्च => दारकान्+च गृहीत्वैतत् => गृहीत्वा+एतत् पर्वतशिखरमारुह्य => पर्वतशिखरम्+आरुह्य दुरात्मनो मम => दुरात्मनः+ मम युद्धविशेषं पश्यत्वार्यः| => युद्धविशेषम्+ पश्यतु+आर्यः| पश्यत्वार्यः| => पश्यतु+आर्यः| अहमस्य => अहम्+अस्य दर्पप्रशमनं करोमि| => दर्पप्रशमनम्+ करोमि| (सङ्कर्षणस्तैः => (सङ्कर्षणः+तैः एष एष => एषः+ एषः+ एष दुरात्मारिष्टर्षभः| => एषः+ दुरात्मा+अरिष्टर्षभः| दुरात्मारिष्टर्षभः| => दुरात्मा+अरिष्टर्षभः| खुरैर्भूमितलं प्रभिन्नं => खुरैः+भूमितलम्+ प्रभिन्नम्+ प्रभिन्नं => प्रभिन्नम्+ शृङ्गैश्च => शृङ्गैः+च समाक्षिपंश्च| => समाक्षिपन्+च| प्रसमीक्ष्यमाणो => प्रसमीक्ष्यमाणः+ प्रविशत्यरिष्टर्षभः|) => प्रविशति+अरिष्टर्षभः|) अरिष्टर्षभः---एष भोः! => अरिष्टर्षभः---एषः+ भोः! खमिवालिखंश्च => खम्+इव+अलिखन्+च शत्रोर्वधार्थमुपगम्य => शत्रोः+वधार्थम्+उपगम्य सललितं प्रतिगर्जमानमाक्रम्य => सललितम्+ प्रतिगर्जमानम्+आक्रम्य प्रतिगर्जमानमाक्रम्य => प्रतिगर्जमानम्+आक्रम्य शत्रुमहमद्य => शत्रुम्+अहम्+अद्य सुखं चरामि => सुखम्+ चरामि ममेह => मम+इह गर्भा वनिताजनस्य| => गर्भाः+ वनिताजनस्य| खुराग्रपातैर्लिखितार्धचन्द्रा => खुराग्रपातैः+लिखितार्धचन्द्राः+ सद्रुमकानना भूः => सद्रुमकाननाः+ भूः क्वासि| => क्व+असि| इत इतः| => इतः+ इतः| एष स्थितोऽस्मि| => एषः+ स्थितः+अस्मि| स्थितोऽस्मि| => स्थितः+अस्मि| खल्वयं बालो => खलु+अयम्+ बालः+ बालो => बालः+ यो मां => यः+ माम्+ मां दृष्ट्वा => माम्+ दृष्ट्वा उग्ररूपं महानादं => उग्ररूपम्+ महानादम्+ महानादं => महानादम्+ नैव => न+एव भीतो न => भीतः+ न किमेतद् भो! => किम्+एतत्+ भो! भयं नाम => भयम्+ नाम भवतोऽद्य => भवतः+अद्य भीतानामभयं दातुं => भीतानाम्+अभयम्+ दातुम्+ दातुं => दातुम्+ समुत्पन्नो महीतले => समुत्पन्नः+ महीतले बालस्त्वम्| => बालः+त्वम्| भयं न => भयम्+ न किं बाल => किम्+ बालः+ बाल इति => बालः+ इति मां प्रधर्षयसि| => माम्+ प्रधर्षयसि| किं दष्टः => किम्+ दष्टः निधनं गतः => निधनम्+ गतः अपीदं शृणु => अपि+इदम्+ शृणु त्वं => त्वम्+ किं न => किम्+ न शैलो वज्रेण => शैलः+ वज्रेण किं व्यवसितम्| => किम्+ व्यवसितम्| दामोदरः---त्वं निधनमुपनेतुम्| => दामोदरः---त्वाम्+ निधनम्+उपनेतुम्| निधनमुपनेतुम्| => निधनम्+उपनेतुम्| अरिष्टर्षभः---समर्थो भवान्| => अरिष्टर्षभः---समर्थः+ भवान्| गृह्यतां स्वजातिसदृशं => गृह्यताम्+ स्वजातिसदृशम्+ स्वजातिसदृशं प्रहरणम्| => स्वजातिसदृशम्+ प्रहरणम्| दामोदरः---प्रहरणमिति| => दामोदरः---प्रहरणम्+इति| हं भोः! => हम्+ भोः! गिरितटकठिनांसावेव => गिरितटकठिनांसौ+एव ममैतौ => मम+एतौ प्रहरणमपरं तु => प्रहरणम्+अपरम्+ तु त्वादृशां दुर्बलानाम्| => त्वादृशाम्+ दुर्बलानाम्| पीड्यमानश्च => पीड्यमानः+च शीघ्रं => शीघ्रम्+ नास्मि => न+अस्मि दामोदरोऽहम् => दामोदरः+अहम् प्रवर्ततां युद्धम्| => प्रवर्तताम्+ युद्धम्| शक्तिरस्ति, => शक्तिः+अस्ति, मां पादेनैकेन => माम्+ पादेन+एकेन पादेनैकेन => पादेन+एकेन स्थितं स्थानात् => स्थितम्+ स्थानात् अरिष्टर्षभः---कोऽत्र => अरिष्टर्षभः---कः+अत्र कर्तुं चेष्टयित्वा => कर्तुम्+ चेष्टयित्वा दुष्प्रसह्योऽयं बालः| => दुष्प्रसह्यः+अयम्+ बालः| रुद्रो वायं => रुद्रः+ वा+अयम्+ वायं भवेच्छक्रो => वा+अयम्+ भवेत्+छक्रः+ भवेच्छक्रो => भवेत्+छक्रः+ विष्णुर्वापि => विष्णुः+वा+अपि स्वयं भवेत्| => स्वयम्+ भवेत्| स एव => सः+ एव वयं जाता- => वयम्+ जाताः+ जाता- => जाताः+ दानवानां वधार्थाय => दानवानाम्+ वधार्थाय हतस्याप्यक्षयो => हतस्य+अपि+अक्षयः लोको मे => लोकः+ मे तस्माद् युद्धं => तस्मात्+ युद्धम्+ युद्धं करिष्यामि| => युद्धम्+ करिष्यामि| पुनरपि => पुनः+अपि जातो मे => जातः+ मे तिष्ठेदानीम्| => तिष्ठ+इदानीम्| किं गर्जसे => किम्+ गर्जसे भुजगतो मम => भुजगतः+ मम पातप्रवृद्ध इव => पातप्रवृद्धः+ इव धरणीतलमभ्युपेहि => धरणीतलम्+अभ्युपेहि वज्राहतस्तट इवाञ्जनपर्वतस्य => वज्राहतः+तटः+ इव+अञ्जनपर्वतस्य इवाञ्जनपर्वतस्य => इव+अञ्जनपर्वतस्य एष एष => एषः+ एषः+ एष दुरात्मारिष्टर्षभः, => एषः+ दुरात्मा+अरिष्टर्षभः, दुरात्मारिष्टर्षभः, => दुरात्मा+अरिष्टर्षभः, विसृतरुधिरधाराक्लिन्ननासास्यनेत्रं => विसृतरुधिरधाराक्लिन्ननासास्यनेत्रम्+ वज्रभिन्नो => वज्रभिन्नः+ गिरिरिव => गिरिः+इव शिखराग्रैर्गोवृषो दानवेन्द्रः => शिखराग्रैः+गोवृषः+ दानवेन्द्रः एष भर्ता => एषः+ भर्ता पर्वताद् यमुनाहृदे => पर्वतात्+ यमुनाहृदे कालियो नाम => कालियः+ नाम महानाग उत्थित => महानागः+ उत्थितः+ उत्थित इति => उत्थितः+ इति तं प्रति => तम्+ प्रति दामोदरः---कालियो नाम => दामोदरः---कालियः+ नाम मयापि => मया+अपि भवत्वहमस्य => भवतु+अहम्+अस्य दर्पप्रशमनं करोमि| => दर्पप्रशमनम्+ करोमि| गोब्राह्मणादयस्तेन => गोब्राह्मणादयः+तेन स भविष्यति => सः+ भविष्यति तृतीयोऽङ्कः => तृतीयः+अङ्कः चतुर्थोऽङ्कः => चतुर्थः+अङ्कः एता मत्तचकोरशावनयनाः => एताः+ मत्तचकोरशावनयनाः प्रस्फुरिताधरोष्ठरुचयो विस्रस्तकेशस्रजः| => प्रस्फुरिताधरोष्ठरुचयः+ विस्रस्तकेशस्रजः| सम्भ्रान्ता गलितोत्तरीयवसनास्त्रासाकुलव्याहृता- => सम्भ्रान्ताः+ गलितोत्तरीयवसनाः+त्रासाकुलव्याहृताः+ गलितोत्तरीयवसनास्त्रासाकुलव्याहृता- => गलितोत्तरीयवसनाः+त्रासाकुलव्याहृताः+ स्त्रस्ता मामनुयान्ति => त्रस्ताः+ माम्+अनुयान्ति मामनुयान्ति => माम्+अनुयान्ति पन्नगपतिं दृष्ट्वैव => पन्नगपतिम्+ दृष्ट्वा+एव दृष्ट्वैव => दृष्ट्वा+एव एतं जलाशयं => एतम्+ जलाशयम्+ जलाशयं प्रवेष्टुम्| => जलाशयम्+ प्रवेष्टुम्| एष खलु => एषः+ खलु निष्पक्षिव्यालयूथं भयचकितकरिव्रातविप्रोक्षिताम्भो- => निष्पक्षिव्यालयूथम्+ भयचकितकरिव्रातविप्रोक्षिताम्भो- गम्भीरं स्निग्धनीरं => गम्भीरम्+ स्निग्धनीरम्+ स्निग्धनीरं ह्रदमुदधिनिभं => स्निग्धनीरम्+ ह्रदम्+उदधिनिभम्+ ह्रदमुदधिनिभं क्षोभयन् => ह्रदम्+उदधिनिभम्+ क्षोभयन् पेशलैर्वार्यमाणः => पेशलैः+वार्यमाणः कालिन्दीवासरक्तं भुजगमतिबलं => कालिन्दीवासरक्तम्+ भुजगम्+अतिबलम्+ भुजगमतिबलं कालियं => भुजगम्+अतिबलम्+ कालियम्+ कालियं धर्षयामि => कालियम्+ धर्षयामि सङ्कर्षणः---अलमलं भयविषादाभ्याम्| => सङ्कर्षणः---अलम्+अलम्+ भयविषादाभ्याम्| दर्शितोऽनुरागः| => दर्शितः+अनुरागः| विषदहनशिखाभिर्यन्मुखात् => विषदहनशिखाभिः+यत्+मुखात् कपिशितमशिवाभिश्चक्रवालं दिशानाम्| => कपिशितम्+अशिवाभिः+चक्रवालम्+ दिशानाम्| सरभसमभियान्तं कृष्णमालक्ष्य => सरभसम्+अभियान्तम्+ कृष्णम्+आलक्ष्य कृष्णमालक्ष्य => कृष्णम्+आलक्ष्य शिरसान्तर्मण्डलं चण्डनागः => शिरसा+अन्तर्मण्डलम्+ चण्डनागः भर्तृदामोदरोऽपि => भर्तृदामोदरः+अपि तादृश एव|] => तादृशः+ एव|] दामोदरः---सर्वप्रजाहितार्थं द्रुततरं => दामोदरः---सर्वप्रजाहितार्थम्+ द्रुततरम्+ द्रुततरं नागं => द्रुततरम्+ नागम्+ नागं मे => नागम्+ मे वशं करोमि| => वशम्+ करोमि| ह्रदं प्रविष्टः|) => ह्रदम्+ प्रविष्टः|) धूम उत्थितः|] => धूमः+ उत्थितः|] इमामहं कालियधूमधूम्रां => इमाम्+अहम्+ कालियधूमधूम्राम्+ कालियधूमधूम्रां => कालियधूमधूम्राम्+ सान्तर्विषाग्निं यमुनां => सान्तर्विषाग्निम्+ यमुनाम्+ यमुनां करोमि => यमुनाम्+ करोमि (आरुह्यावलोक्य) => (आरुह्य+अवलोक्य) एष कन्यकाभिर्वार्यमाणो => एषः+ कन्यकाभिः+वार्यमाणः+ कन्यकाभिर्वार्यमाणो यमुनाह्रदं => कन्यकाभिः+वार्यमाणः+ यमुनाह्रदम्+ यमुनाह्रदं प्रविष्टः| => यमुनाह्रदम्+ प्रविष्टः| साहसं कृत्वा => साहसम्+ कृत्वा व्याघ्रा वराहा => व्याघ्राः+ वराहाः+ वराहा हस्तिनः => वराहाः+ हस्तिनः पानीयं पीत्वा => पानीयम्+ पीत्वा तत्रैव => तत्र+एव कथं न => कथम्+ न किमिदानीं करोमि| => किम्+इदानीम्+ करोमि| इमं तावत् => इमम्+ तावत् कुम्भवलयमारुह्य => कुम्भवलयम्+आरुह्य धूम उत्थितः|] => धूमः+ उत्थितः|] दामोदरोऽयं परिगृह्य => दामोदरः+अयम्+ परिगृह्य नागं => नागम्+ तोयं च => तोयम्+ च समूलमस्य| => समूलम्+अस्य| स्थितो नीलभुजङ्गमस्य => स्थितः+ नीलभुजङ्गम्+अस्य नीलभुजङ्गमस्य => नीलभुजङ्गम्+अस्य शक्र इवावभाति => शक्रः+ इव+अवभाति इवावभाति => इव+अवभाति कालियं गृहीत्वा => कालियम्+ गृहीत्वा दामोदरः---एष भोः! => दामोदरः---एषः+ भोः! कालियमहं परिविस्फुरन्तं => कालियम्+अहम्+ परिविस्फुरन्तम्+ परिविस्फुरन्तं => परिविस्फुरन्तम्+ मूर्धाञ्चितैकचरणश्चलबाहुकेतुः| => मूर्धाञ्चितैकचरणः+चलबाहुकेतुः| हल्लीसकं सललितं => हल्लीसकम्+ सललितम्+ सललितं रुचिरं => सललितम्+ रुचिरम्+ रुचिरं वहामि => रुचिरम्+ वहामि [आश्चर्यं भर्तः! => [आश्चर्यम्+ भर्तः! फणानाक्रामन् => फणान्+आक्रामन् हल्लीसकं प्रक्रीडति|] => हल्लीसकम्+ प्रक्रीडति|] दामोदरः---यावदहमपि => दामोदरः---यावत्+अहम्+अपि पुष्पाण्यवचिनोमि| => पुष्पाणि+अवचिनोमि| भुवनाभोगं यथा => भुवनाभोगम्+ यथा मन्दरं => मन्दरम्+ शैलं शर्वधनुर्गुणेन => शैलम्+ शर्वधनुर्गुणेन यद्वच्च => यद्वत्+च स्थूलाखण्डलहस्तिहस्तकठिनो भोगेन => स्थूलाखण्डलहस्तिहस्तकठिनः+ भोगेन संवेष्टितं => संवेष्टितम्+ त्वामेव => त्वाम्+एव त्रिदशाधिवासमधुना => त्रिदशाधिवासम्+अधुना एष भर्तृदामोदरः => एषः+ भर्तृदामोदरः पुष्पानुकाराभ्यां पदाभ्यामाकारवन्तमिव => पुष्पानुकाराभ्याम्+ पदाभ्याम्+आकारवन्तम्+इव पदाभ्यामाकारवन्तमिव => पदाभ्याम्+आकारवन्तम्+इव यमुनाह्रदं महानागं => यमुनाह्रदम्+ महानागम्+ महानागं पातेन => महानागम्+ पातेन पुष्पाण्यवचिनोति| => पुष्पाणि+अवचिनोति| अहमपि => अहम्+अपि सहायो भवामि| => सहायः+ भवामि| यावदिमं वृत्तान्तं => यावत्+इमम्+ वृत्तान्तम्+ वृत्तान्तं नन्दगोपाय => वृत्तान्तम्+ नन्दगोपाय विध्वस्तमीनमकरोद् यमुनाह्रदान्ताद् => विध्वस्तमीनमकरोत्+ यमुनाह्रदान्तात्+ यमुनाह्रदान्ताद् => यमुनाह्रदान्तात्+ दृढमुच्छ्वसन्तम्| => दृढम्+उच्छ्वसन्तम्| आशीविषं कलुषमायतवृत्तभोगमेष => आशीविषम्+ कलुषम्+आयतवृत्तभोगम्+एषः+ कलुषमायतवृत्तभोगमेष प्रसह्य => कलुषम्+आयतवृत्तभोगम्+एषः+ प्रसह्य कालियः---एष भोः! => कालियः---एषः+ भोः! देहस्तेनैव => देहः+तेन+एव दाहं पृथिवी => दाहम्+ पृथिवी सोऽहं => सः+अहम्+ समरुद्गणास्त्वाम् => समरुद्गणाः+त्वाम् शक्तिरस्ति => शक्तिः+अस्ति दह्यतां ममैको => दह्यताम्+ मम+एकः+ ममैको भुजः| => मम+एकः+ भुजः| चतुःसागरपर्यन्तां => चतुःसागरपर्यन्ताम्+ दहेयं पृथिवीं => दहेयम्+ पृथिवीम्+ पृथिवीं कृत्स्नां => पृथिवीम्+ कृत्स्नाम्+ कृत्स्नां => कृत्स्नाम्+ किं भुजं => किम्+ भुजम्+ भुजं न => भुजम्+ न तिष्ठेदानीम्| => तिष्ठ+इदानीम्| एष त्वां => एषः+ त्वाम्+ त्वां भस्मीकरोमि| => त्वाम्+ भस्मीकरोमि| (विषाग्निं मुञ्चति) => (विषाग्निम्+ मुञ्चति) दर्शितं ते => दर्शितम्+ ते गोवर्धनोद्धरणमप्रतिमप्रभावं => गोवर्धनोद्धरणम्+अप्रतिमप्रभावम्+ बाहुं सुरेश! => बाहुम्+ सुरेश! शक्तिरस्ति => शक्तिः+अस्ति दग्धुमिमं सुवीर्यं => दग्धुम्+इमम्+ सुवीर्यम्+ सुवीर्यं => सुवीर्यम्+ यं संश्रितास्त्रिभुवनेश्वर! => यम्+ संश्रिताः+त्रिभुवनेश्वर! संश्रितास्त्रिभुवनेश्वर! => संश्रिताः+त्रिभुवनेश्वर! अज्ञानादतिक्रान्तवान् => अज्ञानात्+अतिक्रान्तवान् शरणागतोऽस्मि| => शरणागतः+अस्मि| किमर्थमिदानीं यमुनाह्रदं => किमर्थम्+इदानीम्+ यमुनाह्रदम्+ यमुनाह्रदं प्रविष्टोऽसि| => यमुनाह्रदम्+ प्रविष्टः+असि| प्रविष्टोऽसि| => प्रविष्टः+असि| कालियः--भगवतो वरवाहनाद् => कालियः--भगवतः+ वरवाहनात्+ वरवाहनाद् गरुडाद् => वरवाहनात्+ गरुडात्+ गरुडाद् भीतोऽहमिह => गरुडात्+ भीतः+अहम्+इह भीतोऽहमिह => भीतः+अहम्+इह प्रविष्टोऽस्मि| => प्रविष्टः+अस्मि| तदिच्छामि => तत्+इच्छामि गरुडादभयं भगवत्प्रसादात्| => गरुडात्+अभयम्+ भगवत्प्रसादात्| चिह्नितं तव => चिह्नितम्+ तव सुपर्ण एव => सुपर्णः+ एव दृष्ट्वेदमभयं ते => दृष्ट्वा+इदम्+अभयम्+ ते कालियः---अनुगृहीतोऽस्मि| => कालियः---अनुगृहीतः+अस्मि| कालियः---यदाज्ञापयति => कालियः---यत्+आज्ञापयति अयमस्मि| => अयम्+अस्मि| सर्वप्रजास्वप्रमादः => सर्वप्रजासु+अप्रमादः मद्विषदूषितमिदं जलम्| => मद्विषदूषितम्+इदम्+ जलम्| तदिदानीमेव => तत्+इदानीम्+एव विषं संहृत्य => विषम्+ संहृत्य यमुनाह्रदान्निष्क्रामामि| => यमुनाह्रदात्+निष्क्रामामि| दामोदरः---प्रतिनिवर्ततां भवान्| => दामोदरः---प्रतिनिवर्तताम्+ भवान्| कालियः---यदाज्ञापयति => कालियः---यत्+आज्ञापयति (सपरिजनो निष्क्रान्तः|) => (सपरिजनः+ निष्क्रान्तः|) दामोदरः---यावदहमपि => दामोदरः---यावत्+अहम्+अपि ह्रदाद् गृहीतानि => ह्रदात्+ गृहीतानि [एष भर्तास्माकं => [एषः+ भर्ता+अस्माकम्+ भर्तास्माकं हृदयानन्दं => भर्ता+अस्माकम्+ हृदयानन्दम्+ हृदयानन्दं कुर्वन् => हृदयानन्दम्+ कुर्वन् अक्षतशरीर इत => अक्षतशरीरः+ इतः+ इत एवागच्छति| => इतः+ एव+आगच्छति| एवागच्छति| => एव+आगच्छति| गोब्राह्मणहितं कृतम्| => गोब्राह्मणहितम्+ कृतम्| दामोदरः---गृह्यन्तां पुष्पाणि| => दामोदरः---गृह्यन्ताम्+ पुष्पाणि| मुनिसङ्घैरनवचितपूर्वाणि => मुनिसङ्घैः+अनवचितपूर्वाणि चन्द्रादित्यकिरणैरपरिमर्दितानि| => चन्द्रादित्यकिरणैः+अपरिमर्दितानि| बिभीमो भर्तः!] => बिभीमः+ भर्तः!] दामोदरः---पूर्वं दृष्टभया => दामोदरः---पूर्वम्+ दृष्टभयाः+ दृष्टभया वित्रस्तास्तपस्विन्यः| => दृष्टभयाः+ वित्रस्ताः+तपस्विन्यः| वित्रस्तास्तपस्विन्यः| => वित्रस्ताः+तपस्विन्यः| भेतव्यं न => भेतव्यम्+ न इदानीं खलु => इदानीम्+ खलु सौम्यभावमुपगतानि => सौम्यभावम्+उपगतानि [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] गतो नन्दगोपपुत्रः| => गतः+ नन्दगोपपुत्रः| [एष भर्ता => [एषः+ भर्ता कालियं नाम => कालियम्+ नाम महानागं परिपीड्य => महानागम्+ परिपीड्य महाराजस्योग्रसेनस्य => महाराजस्य+उग्रसेनस्य कंसराजो भवन्तमाज्ञापयति| => कंसराजः+ भवन्तम्+आज्ञापयति| भवन्तमाज्ञापयति| => भवन्तम्+आज्ञापयति| दामोदरः---कथमाज्ञापयतीति| => दामोदरः---कथम्+आज्ञापयति+इति| भटः---मथुरायां धनुर्महो => भटः---मथुरायाम्+ धनुः+महः+ धनुर्महो नाम => धनुः+महः+ नाम महोत्सवो भविष्यति| => महोत्सवः+ भविष्यति| तमनुभवितुं सपरिजनाभ्यां => तम्+अनुभवितुम्+ सपरिजनाभ्याम्+ सपरिजनाभ्यां भवद्भ्यामागन्तव्यमिति| => सपरिजनाभ्याम्+ भवद्भ्याम्+आगन्तव्यम्+इति| भवद्भ्यामागन्तव्यमिति| => भवद्भ्याम्+आगन्तव्यम्+इति| अयं ननु => अयम्+ ननु सङ्कर्षणः---शीघ्रमिदानीं गमिष्यावः| => सङ्कर्षणः---शीघ्रम्+इदानीम्+ गमिष्यावः| एष भोः! => एषः+ भोः! प्रभ्रष्टरत्नमुकुटं परिकीर्णकेशं => प्रभ्रष्टरत्नमुकुटम्+ परिकीर्णकेशम्+ परिकीर्णकेशं => परिकीर्णकेशम्+ कंसमहमद्य => कंसम्+अहम्+अद्य दृढं निहन्मि => दृढम्+ निहन्मि नागं मृगेन्द्र => नागम्+ मृगेन्द्रः+ मृगेन्द्र इव => मृगेन्द्रः+ इव चतुर्थोऽङ्कः => चतुर्थः+अङ्कः पञ्चमोऽङ्कः => पञ्चमः+अङ्कः विपुलविक्रमवीर्यसत्त्वं => विपुलविक्रमवीर्यसत्त्वम्+ दामोदरं सह => दामोदरम्+ सह कार्मुकमहं तमिहोपनीय => कार्मुकम्+अहम्+ तम्+इह+उपनीय तमिहोपनीय => तम्+इह+उपनीय रङ्गगतमद्य => रङ्गगतम्+अद्य किमागतो नन्दगोपपुत्रः| => किम्+आगतः+ नन्दगोपपुत्रः| भटः---श्रोतुमर्हति => भटः---श्रोतुम्+अर्हति महाराजः---प्रविशन्नेव => महाराजः---प्रविशन्+एव ससङ्कर्षणो गोपजनपरिवृत्तो => ससङ्कर्षणः+ गोपजनपरिवृत्तः+ गोपजनपरिवृत्तो रजकेभ्यो => गोपजनपरिवृत्तः+ रजकेभ्यः+ रजकेभ्यो वस्त्राण्याच्छिद्य => रजकेभ्यः+ वस्त्राणि+आच्छिद्य वस्त्राण्याच्छिद्य => वस्त्राणि+आच्छिद्य गृहीतवानिति => गृहीतवान्+इति महामात्रेणोत्पलापीडो नाम => महामात्रेण+उत्पलापीडः+ नाम सञ्चोदितस्तमभिघातयितुम्| => सञ्चोदितः+तम्+अभिघातयितुम्| तमापतन्तं सहसा => तम्+आपतन्तम्+ सहसा बालो बलेनाद्रिनिभं => बालः+ बलेन+अद्रिनिभम्+ बलेनाद्रिनिभं गजेन्द्रं => बलेन+अद्रिनिभम्+ गजेन्द्रम्+ गजेन्द्रं => गजेन्द्रम्+ दन्तं समाकृष्य => दन्तम्+ समाकृष्य राजा---कथं जघानेति| => राजा---कथम्+ जघान+इति| जघानेति| => जघान+इति| भूयो ज्ञायतां => भूयः+ ज्ञायताम्+ ज्ञायतां वृत्तान्तः| => ज्ञायताम्+ वृत्तान्तः| भटः---यदाज्ञापयति => भटः---यत्+आज्ञापयति एष इदानीं => एषः+ इदानीम्+ इदानीं नन्दगोपपुत्र => इदानीम्+ नन्दगोपपुत्रः+ नन्दगोपपुत्र उत्सवाधिकारोच्छ्रितध्वजपताकमवसक्तमाल्यदामालङ्कृतमुत्थापितागुरुधूपसमाकुलं => नन्दगोपपुत्रः+ उत्सवाधिकारोच्छ्रितध्वजपताकम्+अवसक्तमाल्यदामालङ्कृतम्+उत्थापितागुरुधूपसमाकुलम्+ उत्सवाधिकारोच्छ्रितध्वजपताकमवसक्तमाल्यदामालङ्कृतमुत्थापितागुरुधूपसमाकुलं राजमहापथं => उत्सवाधिकारोच्छ्रितध्वजपताकम्+अवसक्तमाल्यदामालङ्कृतम्+उत्थापितागुरुधूपसमाकुलम्+ राजमहापथम्+ राजमहापथं प्रविश्य => राजमहापथम्+ प्रविश्य गन्धसमुद्रावसक्तहस्तां मदनिकां => गन्धसमुद्रावसक्तहस्ताम्+ मदनिकाम्+ मदनिकां नाम => मदनिकाम्+ नाम कुब्जिकां दृष्ट्वा => कुब्जिकाम्+ दृष्ट्वा तस्या हस्ताद् => तस्याः+ हस्तात्+ हस्ताद् गन्धमादाय => हस्तात्+ गन्धम्+आदाय गन्धमादाय => गन्धम्+आदाय स्वगात्रमनुलिप्य => स्वगात्रम्+अनुलिप्य तेनैव => तेन+एव कुब्जस्यानुमार्जनेन => कुब्जस्य+अनुमार्जनेन विगतकुब्जभावां तां => विगतकुब्जभावाम्+ ताम्+ तां कृत्वा => ताम्+ कृत्वा पुष्पाण्याहृत्यावबध्य => पुष्पाणि+आहृत्या+अवबध्य धनुःशालाभिमुखो गतः| => धनुःशालाभिमुखः+ गतः| शीघ्रं गच्छ| => शीघ्रम्+ गच्छ| भूयो ज्ञायतां => भूयः+ ज्ञायताम्+ ज्ञायतां वृत्तान्तः| => ज्ञायताम्+ वृत्तान्तः| भटः--यदाज्ञापयति => भटः--यत्+आज्ञापयति वार्यमाणस्तं कर्णमूले => वार्यमाणः+तम्+ कर्णमूले द्विखण्डं कृत्वा => द्विखण्डम्+ कृत्वा साम्प्रतमुपस्थानाभिमुखो गतः| => साम्प्रतम्+उपस्थानाभिमुखः+ गतः| स हि, => सः+ हि, रोषपरिवृत्तविशालनेत्रो => रोषपरिवृत्तविशालनेत्रः+ सार्धमिह => सार्धम्+इह मृत्युरिवावतीर्णः => मृत्युः+इव+अवतीर्णः राजा---सावेगमिव => राजा---सावेगम्+इव यथानिर्दिष्टौ => यथा+अनिर्दिष्टौ वृष्णिकुमाराणां सन्नाहमाज्ञापय| => वृष्णिकुमाराणाम्+ सन्नाहम्+आज्ञापय| सन्नाहमाज्ञापय| => सन्नाहम्+आज्ञापय| भटः--यदाज्ञापयति => भटः--यत्+आज्ञापयति राजा---यावदहमपि => राजा---यावत्+अहम्+अपि प्रासादमारुह्य => प्रासादम्+आरुह्य चाणूरमुष्टिकयोर्युद्धं पश्यामि| => चाणूरमुष्टिकयोः+युद्धम्+ पश्यामि| विघाट्यतां द्वारम्| => विघाट्यताम्+ द्वारम्| [यद् भर्ताज्ञापयति|] => [यत्+ भर्ता+आज्ञापयति|] भर्ताज्ञापयति|] => भर्ता+आज्ञापयति|] प्रविश्योपविशति|) => प्रविश्य+उपविशति|) प्रविशतश्चाणूरमुष्टिकौ|) => प्रविशतः+चाणूरमुष्टिकौ|) [एषोऽस्मि => [एषः+अस्मि युद्धसज्जो => युद्धसज्जः+ मत्तो हस्तीव => मत्तः+ हस्ती+इव हस्तीव => हस्ती+इव भनज्म्यद्य => भनज्मि+अद्य बालं => बालम्+ दामोदरं रङ्गमध्ये|| => दामोदरम्+ रङ्गमध्ये|| [लोहमयमुष्टिहस्तो => [लोहमयमुष्टिहस्तः+ मुष्टिको रुष्टः| => मुष्टिकः+ रुष्टः| पातयाम्यद्य => पातयामि+अद्य रामं => रामम्+ गिरिवरकूटं यथा => गिरिवरकूटम्+ यथा भटः---एष महाराजः| => भटः---एषः+ महाराजः| उपसर्पेतां भवन्तौ| => उपसर्पेताम्+ भवन्तौ| युवाभ्यामानृण्यं कर्तव्यम्| => युवाभ्याम्+आनृण्यम्+ कर्तव्यम्| आकृष्टकरणसन्धाबन्धप्रहारैर्युद्धविशेषैः => आकृष्टकरणसन्धाबन्धप्रहारैः+युद्धविशेषैः सिद्धिं गच्छावः| => सिद्धिम्+ गच्छावः| प्रेक्षतां भर्ता|] => प्रेक्षताम्+ भर्ता|] राजा---बाढमेवं क्रियताम्| => राजा---बाढम्+एवम्+ क्रियताम्| प्रवेश्येतां गोपदारकौ| => प्रवेश्येताम्+ गोपदारकौ| भटः---यदाज्ञापयति => भटः---यत्+आज्ञापयति प्रविशतो दामोदरसङ्कर्षणौ => प्रविशतः+ दामोदरसङ्कर्षणौ विफलं मम => विफलम्+ मम चाद्य => च+अद्य यावन्न => यावत्+न कंसहतकं युधि => कंसहतकम्+ युधि जन्मान्तरासुरमहं परिकर्षयामि => जन्मान्तरासुरम्+अहम्+ परिकर्षयामि रङ्गं कृतलोहमुष्टिं => रङ्गम्+ कृतलोहमुष्टिम्+ कृतलोहमुष्टिं => कृतलोहमुष्टिम्+ तं मुष्टिना => तम्+ मुष्टिना मुष्टिकमद्य => मुष्टिकम्+अद्य चरिष्याम्यनिलप्रचण्डः => चरिष्यामि+अनिलप्रचण्डः प्रलम्बमम्भोदमिवान्तरिक्षे => प्रलम्बम्+अम्भोदम्+इव+अन्तरिक्षे भटः---एष महाराजः| => भटः---एषः+ महाराजः| उपसर्पेतां भवन्तौ| => उपसर्पेताम्+ भवन्तौ| जगतोऽस्माकं च| => जगतः+अस्माकम्+ च| अयं स => अयम्+ सः+ स दामोदरः| => सः+ दामोदरः| पूर्वं श्रुतानि => पूर्वम्+ श्रुतानि लोकत्रयं हि => लोकत्रयम्+ हि परिवर्तयितुं समर्थः => परिवर्तयितुम्+ समर्थः अयं नु => अयम्+ नु पूर्वजोऽस्य => पूर्वजः+अस्य राम इति => रामः+ इति शशिनिभमूर्तिरुदारनीलवासाः| => शशिनिभमूर्तिः+उदारनीलवासाः| रजतपरिघवृत्तदीर्घबाहु- => रजतपरिघवृत्तदीर्घबाहुः+ एतावेवावाभ्यां युद्धसन्नद्धाविति => एतौ+एव+आवाभ्याम्+ युद्धसन्नद्धौ+इति युद्धसन्नद्धाविति => युद्धसन्नद्धौ+इति प्रवर्ततां युद्धम्| => प्रवर्तताम्+ युद्धम्| भटः---यदाज्ञापयति => भटः---यत्+आज्ञापयति (मालां क्षिपति|) => (मालाम्+ क्षिपति|) सिद्धिं गच्छ|] => सिद्धिम्+ गच्छ|] प्राप्तोऽस्मि => प्राप्तः+अस्मि वेगमिमं सहस्व => वेगम्+इमम्+ सहस्व मुष्टिपिष्टगात्रगलितरुधिरपटलमज्जो जीवितमुज्झसि] => मुष्टिपिष्टगात्रगलितरुधिरपटलमज्जः+ जीवितम्+उज्झसि] जीवितमुज्झसि] => जीवितम्+उज्झसि] त्वामद्य => त्वाम्+अद्य नियुद्धं कुर्वन्ति|) => नियुद्धम्+ कुर्वन्ति|) दामोदरः---(चाणूरं निहत्य) => दामोदरः---(चाणूरम्+ निहत्य) भग्नास्थिरेष निहतो => भग्नास्थिः+एषः+ निहतः+ निहतो => निहतः+ सङ्कर्षणः---निहतो मयापि => सङ्कर्षणः---निहतः+ मया+अपि मयापि => मया+अपि दामोदरः---कंसासुरं च => दामोदरः---कंसासुरम्+ च यमलोकमहं नयामि => यमलोकम्+अहम्+ नयामि (प्रासादमारुह्य => (प्रासादम+आरुह्य कंसं शिरसि => कंसम्+ शिरसि एष एष => एषः+ एषः+ एष दुरात्मा => एषः+ दुरात्मा परिवृत्तनेत्रो => परिवृत्तनेत्रः+ विच्छिन्नहारपतिताङ्गदलम्बसूत्रो => विच्छिन्नहारपतिताङ्गदलम्बसूत्रः+ पतितो यथाद्रिः => पतितः+ यथा+अद्रिः यथाद्रिः => यथा+अद्रिः (पुनर्नेपथ्ये) => (पुनः+नेपथ्ये) अयं खलु => अयम्+ खलु शीघ्रमागच्छन्तु => शीघ्रम्+आगच्छन्तु संवार्यतां सैन्यम्| => संवार्यताम्+ सैन्यम्| सङ्कर्षणः---अयमहं वारयामि| => सङ्कर्षणः---अयम्+अहम्+ वारयामि| द्रुततुरगरथेभभ्रान्तयोधोग्रनादं => द्रुततुरगरथेभभ्रान्तयोधोग्रनादम्+ पवनबलविकीर्णं फेनजालोर्मिमालं => पवनबलविकीर्णम्+ फेनजालोर्मिमालम्+ फेनजालोर्मिमालं => फेनजालोर्मिमालम्+ जलनिधिमिव => जलनिधिम्+इव दोर्भ्यां क्षोभयाम्येष => दोर्भ्याम्+ क्षोभयामि+एषः+ क्षोभयाम्येष सैन्यम् => क्षोभयामि+एषः+ सैन्यम् अलमलं साहसेन| => अलम्+अलम्+ साहसेन| ज्येष्ठोऽयं मम => ज्येष्ठः+अयम्+ मम तनयस्तु => तनयः+तु रौहिणेयो => रौहिणेयः+ देवक्यास्तनयमिमं च => देवक्याः+तनयम्+इमम्+ च किं न => किम्+ न सन्नाहं त्यजत => सन्नाहम्+ त्यजत किमायुधैश्च => किम्+आयुधैः+च कार्यं => कार्यम्+ कंसार्थं स्वयमिह => कंसार्थम्+ स्वयम्+इह स्वयमिह => स्वयम्+इह विष्णुराजगाम => विष्णुः+आजगाम सङ्कर्षणोऽहमभिवादये| => सङ्कर्षणः+अहम्+अभिवादये| दामोदरोऽहमभिवादये| => दामोदरः+अहम्+अभिवादये| भवेतां भवन्तौ| => भवेताम्+ भवन्तौ| सत्पुत्रजन्मफलमद्य => सत्पुत्रजन्मफलम्+अद्य प्राप्तवानस्मि| => प्राप्तवान्+अस्मि| वसुदेवः---कोऽत्र| => वसुदेवः---कः+अत्र| भटः---जयत्वार्यपुत्रः| => भटः---जयतु+आर्यपुत्रः| वसुदेवः---अपविध्यन्तां कलेवराणि| => वसुदेवः---अपविध्यन्ताम्+ कलेवराणि| भटः---यदाज्ञापयत्यार्यपुत्रः| => भटः---यत्+आज्ञापयति+आर्यपुत्रः| गोपालकानां राज्यं => गोपालकानाम्+ राज्यम्+ राज्यं संवृत्तम्|] => राज्यम्+ संवृत्तम्|] वसुदेवः---कोऽत्र| => वसुदेवः---कः+अत्र| भटः---जयत्वार्यपुत्रः| => भटः---जयतु+आर्यपुत्रः| शीघ्रं दामोदरस्यादेशादनावृष्टिमाज्ञापय---महाराजमुग्रसेनमपनीय => शीघ्रम्+ दामोदरस्य+आदेशात्+अनावृष्टिम्+आज्ञापय---महाराजम्+उग्रसेनम्+अपनीय दामोदरस्यादेशादनावृष्टिमाज्ञापय---महाराजमुग्रसेनमपनीय => दामोदरस्य+आदेशात्+अनावृष्टिम्+आज्ञापय---महाराजम्+उग्रसेनम्+अपनीय निगडान्निर्वृत्ताभिषेकं कृत्वा => निगडात्+निर्वृत्ताभिषेकम्+ कृत्वा प्रवेशयेति| => प्रवेशय+इति| भटः---यदाज्ञापयत्यार्यपुत्रः| => भटः---यत्+आज्ञापयति+आर्यपुत्रः| पूजार्थं => पूजार्थम्+ प्रायो देवाः => प्रायः+ देवाः श्रीमानिमां कनकचित्रितहर्म्यमालां => श्रीमान्+इमाम्+ कनकचित्रितहर्म्यमालाम्+ कनकचित्रितहर्म्यमालां => कनकचित्रितहर्म्यमालाम्+ सदैव => सदा+एव कमलायताक्ष => कमलायताक्षः+ सुरवरस्त्रिदशेन्द्रनाथः => सुरवरः+त्रिदशेन्द्रनाथः सर्वक्षत्रपराङ्मुखावलोकिनो वसुदेवसम्भवस्य => सर्वक्षत्रपराङ्मुखावलोकिनः+ वसुदेवसम्भवस्य पुनरधिगतराज्यस्योग्रसेनस्य => पुनः+अधिगतराज्यस्य+उग्रसेनस्य शासनमिदानीमवघुष्यते| => शासनम्+इदानीम्+अवघुष्यते| सर्वे---प्रतिष्ठितमिदानीं वृष्णिराज्यम्| => सर्वे---प्रतिष्ठितम्+इदानीम्+ वृष्णिराज्यम्| वसुदेवः---प्रवेश्यतां महाराजः| => वसुदेवः---प्रवेश्यताम्+ महाराजः| भटः---यदाज्ञापयत्यार्यपुत्रः| => भटः---यत्+आज्ञापयति+आर्यपुत्रः| प्रविशत्युग्रसेनः) => प्रविशति+उग्रसेनः) क्लेशो मे => क्लेशः+ मे भगवत्प्रसादाद् व्यसनार्णवादुत्तारितोऽस्मि| => भगवत्प्रसादात्+ व्यसनार्णवात्+उत्तारितः+अस्मि| व्यसनार्णवादुत्तारितोऽस्मि| => व्यसनार्णवात्+उत्तारितः+अस्मि| पूजार्थं देवशासनात्| => पूजार्थम्+ देवशासनात्| सगन्धर्वाप्सरोभिश्च => सगन्धर्वाप्सरोभिः+च देवलोकादिहागतः => देवलोकात्+इह+आगतः देवर्षिर्नारदः| => देवर्षिः+नारदः| इदमर्घ्यं पाद्यं => इदम्+अर्घ्यम्+ पाद्यम्+ पाद्यं च| => पाद्यम्+ च| नारदः---सर्वं गृह्णामि| => नारदः---सर्वम्+ गृह्णामि| गन्धर्वाप्सरसो गायन्ति| => गन्धर्वाप्सरसः+ गायन्ति| नमस्तेऽस्तु => नमस्ते+अस्तु अनेनासुरनाशेन => अनेन+असुरनाशेन परितुष्टोऽस्मि| => परितुष्टः+अस्मि| किं ते => किम्+ ते प्रियमुपहरामि| => प्रियम्+उपहरामि| प्रहृष्टो यदि => प्रहृष्टः+ यदि सफलो मे => सफलः+ मे विबुधावासं => विबुधावासम्+ पुनर्दर्शनाय| => पुनः+दर्शनाय| यदाज्ञापयति => यत्+आज्ञापयति इमां सागरपर्यन्तां => इमाम्+ सागरपर्यन्ताम्+ सागरपर्यन्तां => सागरपर्यन्ताम्+ महीमेकातपत्राङ्कां => महीम्+एकातपत्राङ्काम्+ पञ्चमोऽङ्कः => पञ्चमः+अङ्कः अवसितं बालचरितम् => अवसितम्+ बालचरितम्